Прагляд зыходнага тэксту старонкі Інжыр

{{Таксон
 |image file        = Vijgenboom R01.jpg
 |image title       = 
 |image descr       = Лісці і плады інжыру
 |regnum            = Расліны
 |parent            = Ficus
 |rang              = Від
 |latin             = Ficus carica
 |author            = [[L.]], 1753
 |syn               = 
* {{bt|Caprificus insectifera|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Caprificus leucocarpa|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Caprificus oblongata|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Caprificus pedunculata|(Miq.) Gasp.}}
* {{bt|Caprificus rugosa|(Miq.) Gasp.}}
* {{bt|Caprificus sphaerocarpa|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Ficus albescens|[[Miq.]]}}
* {{bt|Ficus burdigalensis|[[Poit.]] & [[Turpin]]}}
* {{bt|Ficus caprificus|[[Risso]]}}
* {{bt|Ficus colchica|[[Grossh.]]}}
* {{bt|Ficus colombra|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Ficus communis|[[Lam.]]}}
* {{bt|Ficus deliciosa|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Ficus dottata|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Ficus globosa|[[Miq.]]}} [[nom. illeg.]]
* {{bt|Ficus hypoleuca|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Ficus hyrcana|[[Grossh.]]}}
* {{bt|Ficus kopetdagensis|[[Pachom.]]}}
* {{bt|Ficus latifolia|[[Salisb.]]}}
* {{bt|Ficus leucocarpa|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Ficus macrocarpa|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Ficus neapolitana|[[Miq.]]}}
* {{bt|Ficus pachycarpa|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Ficus pedunculata|[[Miq.]]}}
* {{bt|Ficus polymorpha|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Ficus praecox|[[Gasp.]]}}
* {{bt|Ficus regina|[[Miq.]]}}
* {{bt|Ficus rugosa|[[Miq.]]}}
* {{bt|Ficus silvestris|[[Risso]]}}
 |children name     = 
 |children          = 
 |range map         = 
 |range map caption = 
 |range map width   = 
 |range legend      = 
 |iucnstatus        = LC
 |iucn              = 63527
 |commons           = Ficus carica
 |wikispecies       = Ficus carica
 |itis              = 19093
 |ncbi              = 3494
 |eol               = 
 |grin              = 16801
 |ipni              = 852556-1
 |tpl               = kew-2809827
}}
'''Інжыр, вінная ягада, смакоўніца, фігавае дрэва''' (''Fícus cárica'') — [[субтропікі|субтрапічны]] лістападны [[фікус]], кветкавая расліна сямейства тутавых. Пашыраны ў дзікім стане ў Міжземнамор'і, Малой Азіі, [[Іран]]е, [[Індыя|Індыі]]. У [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыцы]], [[Сярэдняя Азія|Сярэдняй Азіі]], на [[Каўказ]]е і ў [[Крым]]у вырошчваюць у адкрытым грунце як каштоўную {{нп3|Пладовыя культуры|пладовую расліну|ru|Плодовые культуры}}, якая дае плады — вінныя ягады. Больш за 600 сартоў.

Шырока распаўсюджаны ў краінах [[Міжземнамор’е|Міжземнамор'я]], у [[Грузія|Грузіі]], у гарах [[Арменія|Арменіі]], на [[Апшэронскі паўвостраў|Апшэронскім паўвостраве]], у цэнтральных раёнах [[Азербайджан]]а, на Чарнаморскім узбярэжжы [[Краснадарскі край|Краснадарскага краю]] і [[Абхазія|Абхазіі]].

Інжыр — адна з самых старажытных [[культурныя расліны|культурных раслін]], як мяркуецца, — самая старажытная<ref name="elementy">{{cite web|url=http://elementy.ru/news/430250|title=Первым одомашненным растением был инжир|author=Марков А.|date=2006-06-05|work=Новости науки|publisher=Элементы|accessdate=2013-07-30|archiveurl=https://www.webcitation.org/6IqT48HgY?url=http://elementy.ru/news/430250|archivedate=13 жніўня 2013|url-status=live}}</ref><ref>{{артыкул|аўтар=Kislev M., Hartmann A., Bar-Yosef O.|загаловак=Early Domesticated Fig in the Jordan Valley|мова=en|выданне=Science|год=2006|volume=312|pages=1372—1374}}</ref>. У культуры інжыр вырошчваўся спачатку ў [[Аравійскі паўвостраў|Аравіі]], адкуль быў запазычаны [[Фінікія]]й, [[Сірыя]]й і [[Егіпет|Егіптам]]. У XIII стагоддзі да н. э. адыгрываў важную ролю ў сельскай гаспадарцы царства [[Пілас]]. У [[Амерыка|Амерыку]] трапіў толькі ў канцы XVI стагоддзя.

У [[Біблія|Бібліі]] у склад [[Кніга Быццё|кнізе Быццё]] {{нп3|фігавы ліст||ru|Фиговый лист}} выкарыстоўваўся Адамам і Евай для прыкрыцця галізны.

== Назва ==

Відавы эпітэт дадзены па месцы, якое лічыцца радзімай інжыру — горная вобласць старажытнай [[Карыя|Карыі]], правінцыі [[Малая Азія|Малой Азіі]].

== Батанічнае апісанне ==
{{Біяфота|Illustration Ficus carica0 clean.jpg|left|{{Бат.іл.|3}}|color=lightgreen}}

Субтрапічнае пладовае раскідзістае шматствольнае дрэва са ствалом да 75 см у дыяметры ці куст са светла-шэрай, гладкай карой вышынёй да 10 метраў з моцным карэнішчам і млечнікамі ва ўсіх органах<ref name="ДПЯ">{{кніга
|аўтар          = Митюков А. Д., Налетько Н. Л., Шамрук С. Г.
|частка         = Инжир
|загаловак      = Дикорастущие плоды, ягоды и их применение
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн
|выдавецтва     = Ураджай
|год            = 1975
|том            = 
|старонкі       = 54-56
|старонак       = 200
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 130 000
}}</ref>. Жыве да 200 гадоў.

[[Лісце]] простае, буйное, чарговае, 3-5-7-пальчата-лопасцевае або паасобнае, знізу апушанае, жорсткае, з ападаючымі [[прылістак|прылісткамі]]<ref name="ДПЯ"/>. У пазухах лісця развіваюцца скарочаныя генератыўныя парасткі, якія нясуць суквецці двух тыпаў — капрыфігі і фігі. Маладыя парасткі зялёныя, гладкія ці апушаныя.

Двухдомная расліна, кветкі сабраныя ўнутры грушападобных мясістых суквеццяў дзвюх форм (капрыфігах на мужчынскіх дрэвах, фігах — на жаночых). Суквецці развіваюцца на розных дрэвах, характарызуюцца тым, што вось разрастаецца ў шарападобна-авальнае ўтварэнне з адтулінай на верхавіне і паражніной унутры, дзе размяшчаюцца дробныя несамастойныя раздзельнаполыя кветкі.

''Капрыфігі'' — больш дробныя суквецці, якія змяшчаюць мужчынскія кветкі: [[Формула кветкі]]: {{Nobr|[[Файл:Male black symbol.svg|12px]]<math>\mathrm{\ast \; P^{Ca}\; _{(5)} \;  A_{3(\underline3)}}</math>}}<ref name="Медбот">{{кніга|аўтар=Сербин А.Г. и др.|загаловак=Медицинская ботаника. Учебник для студентов вузов|месца=Харьков|выдавецтва=Изд-во НФаУ: Золотые страницы|год=2003|старонкі=153|старонак=364|isbn=966-615-125-1}}</ref> і ''Фігі'' — жаночыя галавыя кветкі з кароткімі слупкамі: {{Nobr|[[Файл:Venus symbol.svg|18px]]<math>\mathrm{\ast \; P^{Ca}\; _{(5)} \;  G_{(\underline2)}}</math>}}<ref name="Медбот" /> — буйныя суквецці, у якіх мужчынскія кветкі рэдукаваныя, а жаночыя маюць доўгія слупкі, і пасля апладнення ўтвараюць аднанасенныя плады<ref name="ДПЯ"/>.

[[Плод]] — дробная сямянка ўнутры суплоддзя, запоўненага салодкай мякаццю. У сушаных пладах (вінных ягадах) да 77 % [[цукар|цукру]], шмат [[вітаміны|вітамінаў]], [[кальцый|кальцыю]], [[фосфар]]у, [[жалеза]].

Фігі ператвараюцца ў сакавітыя, салодкія, грушападобныя [[суплодзе|суплодзі]] з насеннем унутры. Яны пакрытыя тонкай скуркай з дробнымі валасінкамі. На верхавіне маецца адтуліна — вочка, прыкрытае лускавінкамі. Суплодзі інжыра маюць афарбоўку ад жоўтай да чорна-сіняй, у залежнасці ад сорту. Часцей сустракаюцца жоўта-зялёныя плады.

== Хімічны склад ==
{{Біяфота|Breva ficus carica.jpg|align=left|ш=250|Плады інжыру|color=lightgreen}}
{{Біяфота|DriedFigs1.JPG|align=left|ш=250|Сушаныя плады інжыру|color=lightgreen}}

Свежыя плады інжыра ўтрымліваюць да 24 % (па іншых дадзеных, да 75 % {{sfn|Блинова|1990}}) [[цукар|цукроў]] ([[глюкоза]], [[фруктоза]]), а сушаныя — да 37 %. У пладах змяшчаюцца [[арганічныя кіслоты]], [[дубільныя рэчывы]], [[бялкі]], [[тлушчы]], у лісці — [[кумарын]]ы (галоўныя з іх — [[псарален]] і [[бергаптэн]])<ref name="ДПЯ"/>{{sfn|Блинова|1990}}.

Свежыя плады інжыра ўтрымліваюць да 1,3 % бялкоў, 11,2 цукроў, кіслот толькі 0,5 %. У сушоных фігах доля бялку павялічваецца да 3-6 %, цукру — да 40-50 %, што надае ім глыбокі салодкі смак і адчуванне сытасці (каларыйнасць сушоных пладоў — 214 ккал на 100 г). Ёсць у іх і вітаміны (β-[[каратын]], B<sub>1</sub>, B<sub>3</sub>, PP, C), і мінеральныя рэчывы ([[натрый]] — 18 мг на 100 г, [[калій]] — 268, [[кальцый]] — да 34, [[магній]] — да 20, [[фосфар]] — до 32). Калію так многа, што па яго ўтрыманню інжыр саступае толькі арэхам.

Няспелыя плады ўтрымліваюць з'едлівы [[млечны сок]], таму неядомыя.

Сушаныя плады адрозніваюцца высокай каларыйнасцю і ўтрымліваюць 50—77 % цукроў{{sfn|БСЭ|1969—1978}}.

== Гаспадарчае значэнне і прымяненне ==
{{Пажыўны склад| name=Інжыр свежы| вада=79 г | кДж=310 | protein=0.8 г | carbs=19 г | sugars=16 г | fibre=3 г | fat=0.3 г  
| calcium_mg=35 | iron_mg=0.4 | magnesium_mg=17 | phosphorus_mg=14 | potassium_mg=232 | sodium_mg=1 | zinc_mg=0.15
| vitC_mg=2 | thiamin_mg=0.06 | riboflavin_mg=0.05 | niacin_mg=0.4 | vitB6_mg=0.11 | folate_ug=6 | vitA_ug=7
| vitE_mg=0.11 | vitK_ug=4.7 | right=1 | source_usda=1 
}}
Інжыр ужываюць у свежым, сушоным і кансерваваным выглядзе. Са свежых пладоў вараць [[варэнне]] і [[джэм]]. У пладах мноства вельмі дробнага [[насенне|насення]], на смак плады прыкра- або умерана-салодкія. Для сушкі больш падыходзіць светлы, з залацістай скуркай і белай мякаццю, каля 5 см у дыяметры. Сушаць суплодзі 3-4 дня пад сонцам. Лічыцца, што чым драбней плады, тым інжыр смачней. Калі ў кожным плодзе больш за 900 насення — гэта вельмі добры, далікатны інжыр. Калі менш 500 — вельмі пасрэдны. Існуе і безнасенны сорт, які не мае патрэбы ў апыленні з дапамогай {{bt-bellat||Blastophaga psenes}}, але яго суплодзі не такія смачныя і сакавітыя.

У [[Андалусія|андалускім]] {{нп3|Коін|Коіне|ru|Коин}} традыцыйна выпякаўся [[інжырны хлеб]].

Ураджай інжыра ў культуры багаты — да 20 тон на гектар. Інжыр непатрабавальны: можа расці на бедных землях, камяністых асыпках, скалах, каменных сценах. Аднак, магутныя дрэвы сустракаюцца ў далінах рэк, ва ўмовах добрага водазабеспячэнне. Плоданасіць інжыр пачынае на другі-трэці год, жыве да 30-60, а ў некаторых выпадках да 300 гадоў.

У некаторых месцах для штучнага апылення кветак фігавае дрэва праводзіцца {{нп3|капрыфікацыя||ru|Капрификация}}.

{{Пажыўны склад| name=Інжыр сушоны| вада=30 г | кДж=1041 | protein=3.3 г | carbs=64 г | sugars=48 г | fibre=10 г | fat=1 г  
| satfat=0.14 г | monofat=0.16 г | polyfat=0.36 г
| calcium_mg=162 | iron_mg=2 | magnesium_mg=68 | phosphorus_mg=67 | potassium_mg=680 | sodium_mg=10 | zinc_mg=0.55
| vitC_mg=1.2 | thiamin_mg=0.09 | riboflavin_mg=0.08 | niacin_mg=0.62 | vitB6_mg=0.11 | folate_ug=9 | vitA_ug=7 | vitE_mg=0.35 
| vitK_ug=15.6 
| right=1 | source_usda=1 
}}

== Шкоднікі ==

Лісце і плады інжыру пашкоджваюць вусені матылькоў віду {{bt-bellat||Simaethis nemorana}}.

== Лекавае выкарыстанне ==
У якасці лекавай сыравіны выкарыстоўваюць лісце інжыра ({{lang-la|Folium Ficusi caricae}}), якое збіраюць пасля зняцця пладоў у верасні — кастрычніку і высушваюць. З сыравіны атрымліваюць прэпарат «Псаберан», які выкарыстоўваецца для лячэння гнёздавай {{нп3|Алапецыя|лысасці|ru|Алопеция}} і [[вітыліга]]{{sfn|Блинова|1990}}.

З даўніх часоў фігі выкарыстоўваюць у медыцыне. Іх ўжывалі як сродак ад кашлю, ад захворванняў горла, для чаго суплодзя заварвалі кіпенем або гарачым малаком. Мякаць ж пладоў валодае добрым патагонным і гарачкапаніжальным дзеяннем. Акрамя таго, [[жалеза]] ў інжыры больш, чым у яблыках, таму яго рэкамендавалі хворым, якія пакутуюць жалезадэфіцытнай [[анемія]]й. Так як у лісці ўтрымліваецца [[кумарын]] (рэчыва, якое падвышае адчувальнасць арганізма да [[Сонечная радыяцыя|сонечнай радыяцыі]]), яны таксама знайшлі прымяненне. Інжыр валодае вялікай пажыўнасцю, супакойвае запал у целе і здавальняе смагу. Інжыр карысны пры сэрцабіцці, [[Бранхіяльная астма|бранхіяльнай астме]], кашлю, болях у грудзях, агрубленні {{нп3|Плеўральная паражніна|плеўры|ru|Плевральная полость}}; ужыванне яго ў ежу з [[Міндаль|міндалем]] дапамагае пры моцным пахуданні. Сушаны інжыр валодае слабільным дзеяннем. Сіроп з інжыра з'яўляецца {{нп3|тонік|тонікам|ru|Тоник}} для дзяцей: ён павышае іх апетыт і паляпшае страваванне. Інжырны сіроп дапамагае пры цягліцавым [[рэўматызм]]е, захворваннях скуры, камянях у нырках і мачавом пузыры, павелічэнні аб'ёму печані і болях (пры прастудным захворванні жаночых палавых органаў).

Плады інжыру ўваходзяць у склад лекавага сродку «Кафіёл»{{sfn|Блинова|1990}}.

== Пакаёвая расліна ==
{| class="wikitable" style="float:right; margin: 0 0 0.5em 1em"
|+ Краіны-лідары па вытворчасці інжыру — 2012<br />(у метрычных тонах)
!Месца
!Краіна
!Вытворчасць <br /> (у тоннах)
|-
| 1 || {{TUR}} || 274,535
|-
| 2 || {{EGY}} || 171,062
|-
| 3 || {{ALG}} || 110,058
|-
| 4 || {{MAR}} || 102,694
|-
| 5 || {{IRN}} || 78,000
|-
| 6 || {{SYR}} || 41,224
|-
| 7 || {{USA}} || 35,072
|-
| 8 || {{BRA}} || 28,010
|-
| 9 || {{ALB}} || 27,255
|-
| 10 || {{TUN}} || 25,000
|-bgcolor="#CCCCCC"
|  || ''Сустветная вытворчасць'' || 1,031,391
|-
|colspan=3 | ''Крыніца: {{нп3|Харчовая і сельскагаспадарчая арганізацыя ААН|Харчовая і сельскагаспадарчая</br>арганізацыя ААН|ru|Продовольственная и сельскохозяйственная организация ООН}}''<ref>{{cite web|url=http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx|publisher={{нп3|Харчовая і сельскагаспадарчая арганізацыя ААН||ru|Продовольственная и сельскохозяйственная организация ООН}}|title=Production of Fig by countries|year=2011|accessdate=2013-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161016200146/http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx|archivedate=16 кастрычніка 2016|url-status=dead}}</ref>
|}
У сярэдніх і паўночных раёнах Расіі інжыр вырошчваюць у пакоях<ref name="ДПЯ"/>. У яго буйное лопасцевае прыгожае лісце, на зіму ападае. У пакаёвай культуры здольны даваць плады<ref name="ДПЯ"/>, якія часцей за спеюць у канцы лета або восенню, часам вясной. Інжыр размножваюць зімовымі (без лісця) і летнімі (зялёнымі) [[Тронак|тронкамі]]. Зімовыя тронкі зразаюць з адна- двухгадовых парасткаў і садзяць рана вясной, да распускання пупышак, у лёгкую супяшчаную глебу. Зялёныя тронкі саджаюць у канцы вясны — у пачатку лета ў пясок і ўтрымліваюць да ўкаранення ў вільготным асяроддзі пад шклянкай або іншай шклянай хованкай. І тыя, і іншыя тронкі ў цёплым месцы лёгка ўкараняюцца. Укаранелыя тронкі высаджваюць у гаршкі.

Улетку ўтрымліваюць на светлых падваконніках пры багатым паліванні, зімой — у прахалодным месцы пры вельмі ўмераным паліванні, толькі б зусім не перасохла зямля. Да трохгадовага ўзросту штогод вясной, да пачатку росту, перасаджваюць у дзярнова-перагнойную глебу. Дарослыя расліны перасаджваюць праз два-тры гады ў шырокі посуд, у больш цяжкую зямлю.

== Выкарыстанне ==

Спажываецца ў свежым выглядзе і пасля перапрацоўкі (сушка, [[варэнне]], [[джэм]], кампот). Сушаныя фігі можна заварваць у якасці сурагату кавы<ref name="ДПЯ"/>.

Трэба памятаць, што хворым [[дыябет|цукровым дыябетам]], вострымі запаленчымі захворваннямі кішачніка і з парушэннямі абмену [[шчаўевая кіслата|шчаўевай кіслаты]] ўжыванне інжыру супрацьпаказана<ref name="ДПЯ"/>.

=== У медыцыне ===

Акрамя ўжывання ў ежу, інжыр можа быць выкарыстаны ў медыцынскіх мэтах. У навуковай медыцыне плады інжыру могуць ужывацца для лячэння тромбаэмбалічных захворваннях. Карысныя яны і для лячэння сардэчна-сасудзістай сістэмы. Асабліва цэнны інжыр, свараны ў малацэ. Яго ў такім выглядзе выкарыстоўваюць для лячэння верхніх дыхальных шляхоў, бранхітаў, бронхаэктатычнай хваробы<ref name="ДПЯ"/>.

У народнай медыцыне інжыр выкарыстоўваецца здаўна пры гастрытах, хранічных запорах, а таксама для паляпшэння складу крыві, як адхарквальны і мачагонны сродак<ref name="ДПЯ"/>.

== Культурныя аспекты ==
{{Біяфота|Brooklyn Museum - The Accursed Fig Tree (Le figuier maudit) - James Tissot.jpg|align=left|[[Джэймс Цісо]]. «Праклён смакоўніцы», паміж 1886 і 1894|color=lightgreen}}
{{Біяфота|Anton Seder Lemon Fig Pear Almond Trees.jpg|ш=250|right|{{нп3|Антон Зедэр||de|Anton Seder}}. «Лімоннае, інжырнае, грушавае і міндальнае дрэвы», 1890|color=lightgreen}}
У [[Кніга Быццё|Кнізе Быцця]] ў [[Біблія|Бібліі]] [[Адам і Ева]] апранулі сябе {{нп3|Фігавы ліст|фігавым лісцем|ru|Фиговый лист}} (Быццё 3:7) пасля ўжывання ў ежу «{{нп3|Забаронены плод|забароненага плоду|ru|Запретный плод}}» з {{нп3|Дрэва Пазнання Дабра і Зла||ru|Дерево познания Добра и Зла}}. Акрамя таго, намаляванае фігавае лісце ўжо даўно выкарыстоўваецца для пакрыцця [[Рэпрадуктыўная сістэма чалавека|палавых органаў]] аголеных фігур у жывапісе і скульптуры. Калекцыянеры мастацтва і арганізатары выставак часта дадаюць гэтыя выявы праз доўгі час пасля заканчэння арыгінальнага твору. Выкарыстанне фігавага лістка ў якасці абаронцы сціпласці або нейкага шчыта увайшло ў мову.

Кніга [[Кніга Другі закон|Другі закон]] вызначае інжыр у якасці аднаго з {{нп3|Сем відаў|Сямі відаў|en|Seven Species}} (Другі закон 8:7-8), якія апісваюць урадлівасць зямлі [[Ханаан]]скай. Гэта набор з сямі раслін, якія растуць на Блізкім Усходзе, што разам могуць забяспечваць ежай круглы год. Спіс арганізаваны па даце збору ўраджаю, інжыр пералічаны чацвёртым з-за яго паспявання на працягу лета.

Акрамя таго, у Бібліі (Матфей 21:18-22 і Марк 11: 12-14, 19-21) падаецца гісторыя Ісуса, які знайшоў смакоўніцу, калі ён галодны; дрэва было з лісцем, але без пладоў. Ісус [[Праклён смакоўніцы|праклінае смакоўніцу]], якая вяне.

Біблейская цытата «кожны чалавек пад сваёй вінаграднай лазой і смакоўніцаю» ([[Кніга Цароў]] 04:25) была выкарыстана для абазначэння міру і працвітання. Звычайна цытуецца ў адносінах да таго жыцця, якое павінна было быць пад кіраўніцтвам пасяленцаў на [[Захад ЗША|амерыканскім Захадзе]], і была выкарыстана [[Тэадор Герцль|Тэадорам Герцлем]] у малюнку будучай яўрэйскай дзяржавы:. «Мы садружнасць. Па форме яна з’яўляецца новай, але ў намаганнях вельмі старажытная. Наша мэта згадваецца ў першай кнізе Цароў: „Юда і Ізраіль будуць жыць у бяспецы, кожны чалавек пад сваёй вінаграднай лазой і смакоўніцаю, ад {{нп3|Дан, Старажытны Ізраіль|Дана|ru|Дан (Древний Израиль)}} да [[Беэр-Шэва|Вірсавіі]]“»<ref>Old New Land by Theodor Herzl [http://books.google.com/books?id=a4nYntMybksC&pg=PA284&lpg=PA284&dq=Our+aim+is+mentioned+in+the+First+Book+of+Kings:+%27Judah+and+Israel+shall+dwell+securely,+each+man+under+his+own+vine+and+fig+tree,+from+Dan+to+Beersheba.%27&source=bl&ots=6vteugWX9I&sig=sJcN-IodMA9znMz7iTatGMwwsJc&hl=en&ei=Z_mDS6q-E8zC4gavxs2AAg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CAYQ6AEwAA#v=onepage&q=&f=false] ''Old New Land''</ref>. [[Прэзідэнт ЗША]] [[Джордж Вашынгтон]], напісаўшы ў 1790 годзе ў сінагогу {{нп3|Тура, сінагога|Тура|en|Touro Synagogue}} ў {{нп3|Ньюпарт, Род-Айленд|Ньюпарце|ru|Ньюпорт (Род-Айленд)}}, [[Род-Айленд]], падоўжыў метафару для абазначэння роўнасці усіх амерыканцаў, незалежна ад веры<ref>[http://www.tourosynagogue.org/pdfs/WashingtonLetter.pdf Letter of George Washington to the Hebrew Congregation in Newport, Rhode Island.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20110615234338/http://www.tourosynagogue.org/pdfs/WashingtonLetter.pdf |date=15 чэрвеня 2011 }} {{ref-en}}</ref>.

{{нп3|Сура Ат-Тын|Сура 95|ru|Сура Ат-Тин}} [[Каран]]а называецца Ат-Тын (па-арабску азначае «фіга»), паколькі пачынаецца з {{нп3|клятва|клятвы|ru|Клятва}} «інжырам і алівай». Інжыр таксама адзначаны ў іншых месцах Каране. У {{нп3|Хадыс|Хадысе|ru|Хадис}} {{нп3|Сахіх аль-Бухары|Сахіха аль-Бухары|ru|Сахих аль-Бухари}} падаецца, што Прарок [[Магамет]] заявіў: «Калі б мне давялося згадаць садавіну, якая паходзіць з раю, я б сказаў, што гэта ён, таму што райскія плады не маюць {{нп3|Эндакарпій|западзін|ru|Внутриплодник}}… Ешце гэтыя плады, бо яны прадухіляюць [[гемарой]] і дапамагаюць пры [[Падагра|падагры]]»<ref>{{cite web |title=Foods of the prophet |url=http://www.islamonline.net/english/Science/2000/6/article3.shtml |publisher={{нп3|IslamOnline||en|IslamOnline}} |accessdate=10 снежня 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100915110641/http://www.islamonline.net/english/Science/2000/6/article3.shtml |archivedate=15 верасня 2010 |url-status=dead }}</ref>.

Паводле [[Старажытнагрэчаская міфалогія|старажытнагрэчаскага міфа]] бог Апалон паслаў ворана набраць вады з ручая для ахвярапрынашэння. Воран убачыў смакоўніцу і чакаў, пакуль паспее інжыр, спакусіўшыся на плады. Ён ведаў, што спазніцца і будзе пакараны за сваю марудлівасць, так што ён выхваціў змяю (гідру) з патоку і набраў вады. Воран аддаў Апалону ваду і выкарыстаў змяю ў якасці апраўдання, нібыта яна не пускала яго да ручая. Апалон разгадаў яго хлусню, а потым кінуў ворана, кубак і змяю ў неба, дзе яны ўтварылі сузор’і [[Сузор’е Гідра|Гідра]], [[Сузор'е Чаша|Чаша]] і [[Сузор'е Воран|Воран]].

У камедыі Арыстафана «{{нп3|Лісістрата||ru|Лисистрата}}» адна з жанчын выхвалялася пра «курс навучання» абрадам прысвячэння, які яна прайшла, каб стаць дарослай жанчынай (Lys. 641-7). Як знак яго завяршэння, калі яна ўжо была дзяўчынай на выданні, жанчына стала {{нп3|Канефоры|канефорай|en|Kanephoros}} і насіла каралі з сушанага інжыру<ref>κἀκανηφόρουν ποτ’ οὖσα παῖς καλὴ ‘χους’ / ἰσχάδων ὁρμαθόν.</ref>.

У ходзе сваёй перадвыбарнай кампаніі, каб пераканаць [[Рымская рэспубліка|Рымскую рэспубліку]] ў неабходнасці пачаць [[Трэцяя Пунічная вайна|Трэцюю Пунічную вайну]], [[Марк Порцый Катон Старэйшы|Катон Старэйшы]] прадставіў перад Сенатам жменю свежага інжыру з Карфагена. Гэта паказвала блізкасць да Рыма (і, такім чынам, пагрозу), а таксама абвінавачвала [[Сенат (Старажытны Рым)|Сенат]] у слабасці і {{нп3|Спешчанасць|спешчанасці|en|Effeminacy}}: інжыр звязвалі з жаноцкасцю з-за выгляду ўнутранай часткі плоду<ref>{{cite web|title=BBC iPlayer - ''In our time: the destruction of Carthage''|url=http://www.bbc.co.uk/iplayer/episode/b00hdd5x/In_Our_Time_The_Destruction_of_Carthage|accessdate=20 June 2013}}</ref>.

Смакоўніца з’яўляецца свяшчэнным дрэвам для [[Дыяніс]]а Sukites (Συκίτης).

Паколькі кветка інжыру нябачная, існуюць розныя ідыёмы, звязаныя з гэтым у мовах па ўсім свеце. У [[Бенгальская мова|бенгальскім]] выразе ''tumi yēna ḍumurēr phul hay.ē gēlē (তুমি যেন ডুমুরের ফুল হয়ে গেলে)'' маецца на ўвазе ''нябачны як кветка інжыру''. На мове [[хіндзі]] існуе выраз, звязаны з кветкай смакоўніцы, ''गूलर का फूल'' (як кветка інжыру) — азначае тое, што немагчыма калі-небудзь убачыць, г. зн. рэдкае з рэдкага<ref>बालुरघाट में दिखा गूलर का विस्मयकारी फूल, Sep 20, 11:39 pm [http://in.jagran.yahoo.com/news/local/westbengal/4_13_5806170.html (Hindi version)], [http://translate.google.com/translate?hl=en&sl=hi&u=http://in.jagran.yahoo.com/news/local/westbengal/4_13_5806170.html&ei=rMtXTMrzLcP48AaYwZyhCg&sa=X&oi=translate&ct=result&resnum=2&ved=0CA8Q7gEwAQ&prev=/search%3Fq%3D%25E0%25A4%2597%25E0%25A5%2581%25E0%25A4%25B2%25E0%25A4%25B0%2B%25E0%25A4%2595%25E0%25A4%25BE%2B%25E0%25A4%25AB%25E0%25A5%2582%25E0%25A4%25B2%26hl%3Den (Translated version)]</ref>.

«Gular ka phool» (Кветка фігі) — гэта калекцыя паэзіі, напісаная на [[хіндзі]] Раджывам Кумарам Трыгарці<ref>[http://www.hindibook.com/index.php?String=HB-27412&p=sr&Field=bookcode&Exactly=yes&Format=detail Gular ka phool by ''Rajiv Kumar Trigarti'']</ref>.

Існуе таксама паэма на [[тэлугу]], напісаная {{нп3|Ёгі Вемана|Ёгі Веманам|en|Vemana}}, ў якой гаворыцца: «Medi pandu chuda melimayyi undunu, potta vippi chuda purugulundunu», што азначае: «Плод смакоўніцы выглядае прывабным, але як толькі вы зазірнеце глыбей, то ўбачыце там казурак [маюцца на ўвазе {{нп3|інжырныя восы||en|Fig wasp}}]». Фраза з’яўляецца сінонімам выразу «Не судзіце пра кнігу па яе вокладцы».

=== У выяўленчым мастацтве ===

На карцінах розных мастакоў можна сустрэць дрэвы і плады інжыру, сярод іх {{нп3|Барталамеа Бімбі||en|Bartolomeo Bimbi}}, {{нп3|Луіс Мялендэс||ru|Мелендес, Луис}}, {{нп3|Джэйкаб Багдані||en|Jakob Bogdani}}, [[Джэймс Цісо]], {{нп3|Крыстафора Мунары||uk|Крістофоро Мунарі}}, {{нп3|Хуан Ван дэр Амен||ru|Ван дер Амен, Хуан}}, {{нп3|Антон Зедэр||de|Anton Seder}} і іншыя.

<gallery mode="packed">
File:Bartolomeo Bimbi (figs).jpg|{{нп3|Барталамеа Бімбі||en|Bartolomeo Bimbi}}. «Фігі», 1696
Файл:Bodegon pan, granadas, higos y objetos-meléndez.jpg|{{нп3|Луіс Мялендэс||ru|Мелендес, Луис}}. «Нацюрморт: хлеб, гранаты, інжыр і аб'екты», 1770
Файл:Brooklyn Museum - Nathaniel Under the Fig Tree (Nathanaël sous le figuier) - James Tissot - overall.jpg|[[Джэймс Цісо]]. «Натаніэль пад смакоўніцай», паміж 1886 і 1894
</gallery>

== Зноскі ==
{{reflist}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|7|||}}
* {{ВСЭ3|артыкул=Инжир|ref=БСЭ}}
* {{ФлораСССР|аўтар=|частка=Ficus carica — Смоковница обыкновенная, винная ягода или фига|том=5|стар=380—382|ref=ФлораСССР}}
* {{кніга|аўтар=Блинова К. Ф. и др.|частка=|загаловак=Ботанико-фармакогностический словарь : Справ. пособие|спасылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/botaniko-farmakognost_slovar1990.djvu|адказны=Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева|месца={{М.}}|выдавецтва=Высш. шк.|год=1990|старонкі=237|isbn=5-06-000085-0|ref=Блинова}}

== Спасылкі ==
* {{Плантарыум|16413|Смоковница обыкновенная}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Тутавыя]]
[[Катэгорыя:Садавіна]]
[[Катэгорыя:Пакаёвыя расліны]]
[[Катэгорыя:Сухафрукты]]
[[Катэгорыя:Флора Міжземнамор’я]]
[[Катэгорыя:Расліны ў Бібліі]]
[[Катэгорыя:Пладовыя дрэвы]]
[[Катэгорыя:Культуры субтрапічнай і ўмеранай зон]]
[[Катэгорыя:Расліны, апісаныя ў 1753 годзе]]