Прагляд зыходнага тэксту старонкі Браматы

[[Файл:Bromate_anion.svg|справа|міні|200px|Брамат-аніен]]
'''Браматы''' — неарганічныя злучэнні, [[солі]] брамнаватай кіслаты HBrO<sub>3</sub>. Бясколерныя крышталічныя рэчывы, стабільныя пры [[Нармальныя ўмовы|нармальных умовах]].

Брамат-аніён аналагічна [[Хлараты|хларат-аніёну]] мае структуру трыганальнай піраміды. Даўжыня сувязяў Br—O складае каля 0,178 нм, кут О—Br—O 112 °<ref>{{кніга
|аўтар          = Турова Н.&nbsp;Я.
|загаловак       = Неорганическая химия в таблицах
|спасылка         = 
|адказны  = 
|выданне        = 
|месца          = М.
|выдавецтва   = Высший химический колледж РАН
|год            = 1997
|старонкі       = 7
|старонак        = 
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}</ref>. Аніён BrО<sub>3</sub><sup>−</sup> не ўтварае кавалентных сувязяў і не схільны ўтвараць каардынацыйныя сувязі. Браматы па сваіх хімічных уласцівасцях аналагічныя хларатам, але больш тэрмічна ўстойлівыя, менш растваральныя ў вадзе і з'яўляюцца больш моцнымі акісляльнікамі. Найбольшае практычнае прымяненне знаходзяць браматы натрыю і калію.

== Фізічныя ўласцівасці ==
Фізічныя канстанты некаторых браматаў<ref name="const">{{кніга
|аўтар          = Лидин Р. А., Андреева Л. Л., Молочко В. А. 
|частка          = Глава 3. Физические свойства
|загаловак       = Константы неорганических веществ: справочник
|арыгінал       = 
|спасылка         = 
|адказны  = Под редакцией проф. Р.А.Лидина
|выданне        = 2-е изд., перераб. и доп.
|месца          = М.
|выдавецтва   = «Дрофа»
|год            = 2006
|том            = 
|старонкі       = 72—191
|старонак        = 
|серыя          = 
|isbn           = 5-7107-8085-5
|тыраж          = 
}}</ref>:
{| class="standard" style="text-align: center; margin-bottom: 10px;" width="100%"
 !Формула
 !Малярная маса, г/моль
 !&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Колер&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;
 !Шчыльнасць, г/см<sup>3</sup>
 !Тэмпература плаўлення, °C
 !Тэмпература раскладання, °C
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''AgBrO<sub>3</sub>'''
 | align="center" |235,77
 | align="center" |белы
 | align="center" |5,21
 | align="center" |−
 | align="center" |350
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Al(BrO<sub>3</sub>)<sub>3</sub>&nbsp;•&nbsp;9H<sub>2</sub>O'''
 | align="center" |572,82
 | align="center" |белы
 | align="center" |н/д
 | align="center" |62,3
 | align="center" |100
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Ba(BrO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>'''
 | align="center" |393,13
 | align="center" |белы
 | align="center" |3,99
 | align="center" |−
 | align="center" |270
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''CsBrO<sub>3</sub>'''
 | align="center" |260,81
 | align="center" |белы
 | align="center" |4,11
 | align="center" |420
 | align="center" |420
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Cu(BrO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>'''
 | align="center" |319,35
 | align="center" |белы
 | align="center" |н/д
 | align="center" |−
 | align="center" |550
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Dy(BrO<sub>3</sub>)<sub>3</sub>'''
 | align="center" |546,20
 | align="center" |жоўты
 | align="center" |н/д
 | align="center" |−
 | align="center" |>&nbsp;600
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Hg(BrO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>&nbsp;•&nbsp;2H<sub>2</sub>O'''
 | align="center" |492,42
 | align="center" |белы
 | align="center" |н/д
 | align="center" |−
 | align="center" |>&nbsp;130
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Hg<sub>2</sub>(BrO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>'''
 | align="center" |656,98
 | align="center" |белы
 | align="center" |н/д
 | align="center" |−
 | align="center" |>&nbsp;200
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''KBrO<sub>3</sub>'''
 | align="center" |167,00
 | align="center" |белы
 | align="center" |3,25
 | align="center" |434
 | align="center" |>&nbsp;450
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Mg(BrO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>'''
 | align="center" |280,11
 | align="center" |белы
 | align="center" |2,29<ref name="К">Для гексагідрату.</ref>
 | align="center" |−
 | align="center" |>&nbsp;300
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''NaBrO<sub>3</sub>'''
 | align="center" |150,89
 | align="center" |белы
 | align="center" |3,339
 | align="center" |380
 | align="center" |380
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Nd(BrO<sub>3</sub>)<sub>3</sub>&nbsp;•&nbsp;9H<sub>2</sub>O'''
 | align="center" |690,08
 | align="center" |красный
 | align="center" |н/д
 | align="center" |66,7
 | align="center" |150&nbsp;(−H<sub>2</sub>O);&nbsp;450 
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Sm(BrO<sub>3</sub>)<sub>3</sub>&nbsp;•&nbsp;9H<sub>2</sub>O'''
 | align="center" |696,20
 | align="center" |жоўты
 | align="center" |н/д
 | align="center" |74,5
 | align="center" |150&nbsp;(−H<sub>2</sub>O);&nbsp;>&nbsp;500
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Sr(BrO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>'''
 | align="center" |343,42
 | align="center" |белы
 | align="center" |3,77<ref name="М">Для монагідрату.</ref>
 | align="center" |−
 | align="center" |240
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Y(BrO<sub>3</sub>)<sub>3</sub>&nbsp;•&nbsp;9H<sub>2</sub>O'''
 | align="center" |634,74
 | align="center" |белы
 | align="center" |н/д
 | align="center" |74
 | align="center" |>&nbsp;350
 |-
 | align="left" |&nbsp;'''Zn(BrO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>&nbsp;•&nbsp;6H<sub>2</sub>O'''
 | align="center" |429,28
 | align="center" |белы
 | align="center" |2,57
 | align="center" |100
 | align="center" |200&nbsp;(−H<sub>2</sub>O);&nbsp;700
 |}

== Атрыманне ==
Звычайна, браматы атрымліваюць электрахімічным або хімічным акісленнем браміду:
: <math>\mathsf{NaBr+3NaOCl=NaBrO_3+3NaCl}</math>
Браматы шчолачных і шчолачназямельных металаў могуць быць атрыманы дзеяннем вадкага [[Бром|брому]] на водныя растворы шчолачаў або карбанатаў:
: <math>\mathsf{6NaOH+3Br_2=5NaBr+NaBrO_3+3H_2O}</math>

: <math>\mathsf{3Na_2CO_3+3Br_2=5NaBr+NaBrO_3+3CO_2}</math>
Нерастваральныя ў вадзе браматы атрымліваюць абменнай рэакцыяй паміж браматамі натрыю або калію і адпаведных водарастваральных соляў металаў:
: <math>\mathsf{AgNO_3+NaBrO_3=AgBrO_3}\!\downarrow\mathsf{+NaNO_3}</math>

== Хімічныя ўласцівасці ==
Браматы — тэрмічна няўстойлівыч і раскладаюцца пры награванні па наступнай схеме:
* браматы [[Шчолачныя металы|шчолачных]] [[Шчолачназямельныя металы|шчолачназямельных металаў]] і срэбра (на прыкладзе NaBrO<sub>3</sub>):
: <math>\mathsf{2NaBrO_3=2NaBr+3O_2}\!\uparrow</math>
* іншыя браматы (на прыкладзе Cu(BrO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>):
: <math>\mathsf{2Cu(BrO_3)_2=2CuO+2Br_2+5O_2}\!\uparrow</math>
У цвёрдым стане пры награванні браматы праяўляюць ўласцівасці акісляльніка
: <math>\mathsf{2KBrO_3+3C=2KBr+3CO_2}\!\uparrow</math>
У водных растворах браматы праяўляюць слабыя акісляльныя ўласцівасці ў кіслым асяроддзі<ref name="nc">{{кніга
 |аўтар          = 
 |загаловак       = Неорганическая химия
 |спасылка         = 
 |адказны  = Под редакцией Ю.&nbsp;Д. Третьякова
 |выданне        = 
 |месца          = 
 |выдавецтва   = Академия
 |год            = 2004
 |том            = 2: Химия непереходных элементов
 |старонкі       = 311—315
 |старонак        = 
 |серыя          = 
 |isbn           = 5-7695-1436-1
 |тыраж          = 
}}</ref>:
: <math />
Цікавай рэакцыяй з удзелам браматаў з'яўляецца вагальная рэакцыя Белавусава — Жабацінскага, у якой адбываецца перыядычнае змяненне афарбоўкі раствора з жоўтай на бескаляровую<ref>{{кніга
 |аўтар          = 
 |загаловак       = Неорганическая химия
 |спасылка         = 
 |адказны  = Под редакцией Ю.&nbsp;Д. Третьякова
 |выданне        = 
 |месца          = 
 |выдавецтва   = Академия
 |год            = 2004
 |том            = 1: Физико-химические основы неорганической химии
 |старонкі       = 114
 |старонак        = 368
 |серыя          = 
 |isbn           = 5-7695-1446-9
 |тыраж          = 
}}</ref>:

:<math>\mathsf{2BrO_3^-+3CH_2(COOH)_2+2H^+=2BrCH(COOH)_2+3CO_2+4H_2O}</math>

Акісліць браматы да пербраматаў магчыма толькі з дапамогай электролізу або з дапамогай вельмі моцных акісляльнікаў<ref name="nc" />:

: <math>\mathsf{NaBrO_3+F_2+2NaOH=NaBrO_4+2NaF+H_2O}</math>

== Прымяненне ==
Броматы выкарыстоўваюцца ў браматаметрыі, вытворчасці некаторых піратэхнічных саставаў, для выпечкі хлеба, а таксама ў неарганІчным сінтэзе для атрымання брамнаватай кіслаты і пербраматаў. Таксама браматы прымяняюцца як акісляльнікі ў практыцы арганічнага сінтэзу.

== Гл. таксама ==
* [[Хлараты]]

{{зноскі}}
{{ізаляваны артыкул}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Солі]]
[[Катэгорыя:Браматы]]
[[Катэгорыя:Злучэнні брому]]