Прагляд зыходнага тэксту старонкі Глог крывава-чырвоны

{{Таксон
 | name              = 
 | image file        = Crataegus sanguinea.jpg
 | image title       = [[Батанічная ілюстрацыя]] з кнігі <br /> [[Пітэр Уільям Уотсан|Пітэра Уільяма Уотсана]] <br /> ({{lang-en|Peter William Watson}}) <br /> ''Dendrologia Britannica'', 1825
 | image descr       = [[Батанічная ілюстрацыя]] з кнігі <br /> [[Пітэр Уільям Уотсан|Пітэра Уільяма Уотсана]] <br /> ({{lang-en|Peter William Watson}}) <br /> ''Dendrologia Britannica'', 1825
 | regnum            = Расліны
 | parent            = Crataegus
 | rang              = Від
 | latin             = Crataegus sanguinea
 | author            = [[Pall.]] (1784)
 | syn               = 
* {{btname|Mespilus purpurea|[[Poir.]]}}<ref name="FOC">[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200010810 База дадзеных eFloras]{{ref-en}}</ref>
* {{btname|Mespilus sanguinea|([[Pall.]]) [[Spach]]}}<ref name="RBG">{{cite web|url=http://193.62.154.38/cgi-bin/nph-readbtree.pl/feout?FAMILY_XREF=&GENUS_XREF=Crataegus&SPECIES_XREF=sanguinea&TAXON_NAME_XREF=&RANK=|title=Royal Botanic Garden Edinburgh|lang=en|accessdate=1.02.2009|archiveurl=http://www.webcitation.org/65p1uAmRF|archivedate=2012-02-29}}</ref>
* {{btname|Mespilus sanguinea|[[Spach.]]}}<ref name="FOC" />
 | children name     = 
 | children          =  
 | typus             = 
 | range map         = 
 | range map caption = 
 | range map width   = 
 | range legend      = 
 | iucnstatus        = 
 | wikispecies       = Crataegus sanguinea
 | commons           = Category:Crataegus sanguinea
 | iucn              = 
 | itis              = 
 | ncbi              = 416296
 | eol               = 11167129
| grin = 12142
 | ipni              = 724193
|tpl = tro-27802334
}}
'''Глог крывава-чырвоны'''<ref name="Киселевский">{{Крыніцы/Латино-русско-белорусский ботанический словарь|42}}</ref><ref name="ЛРКЛ">Назва '''Глог крывава-чырвоны''' згодна з {{ЛРКЛ}}</ref> (''Crataegus sanguinea'') — [[куст]] ці невялікае [[дрэва]], [[біялагічны від|від]] [[род]]у {{bt-bellat|Глог|Crataegus}} [[сямейства]] {{bt-bellat|Ружавыя|Rosaceae}}<ref name="ДПЯ">{{кніга
|аўтар          = Митюков А. Д., Налетько Н. Л., Шамрук С. Г.
|частка         = Боярышник кроваво-красный
|загаловак      = Дикорастущие плоды, ягоды и их применение
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн
|выдавецтва     = Ураджай
|год            = 1975
|том            = 
|старонкі       = 27-29
|старонак       = 200
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 130 000
}}</ref>.

== Распаўсюджанне і экалогія ==
Еўра-сібірскі тып [[арэал]]у, яго працягласць з захаду на ўсход перавышае 5 тысяч км. [[Расія]]: усход [[Еўрапейская частка Расіі|еўрапейскай часткі]], [[Заходняя Сібір]], [[Усходняя Сібір]], [[Забайкалле]]; а таксама [[Казахстан]], [[Сярэдняя Азія]], [[Кітай]] і [[Манголія]]<ref name="ДПЯ"/>. Ва Усходняй Сібіры паступова замяняецца блізкім відам - {{bt-bellat||Crataegus dahurica}}, у месцах сумеснага пражывання  сустракаюцца гібрыды двух відаў<ref name="ДПЯ"/>.

Шырока разводзіцца ў [[Сярэдняя Расія|Сярэдняй Расіі]]. Здзічэў у [[Маскоўская вобласць|Маскоўскай]], [[Яраслаўская вобласць|Яраслаўскай]] і [[Уладзімірская вобласць|Уладзімірскай абласцях]].

Расце ў [[лес|лясной]], [[лесастэп]]авай і [[стэп]]авай зонах, у рэдкастойных сухіх лясах, на [[узлесак|ўзлесках]] і [[Паляна (геаграфія)|палянах]]. Больш багатая ў лесастэпавай зоне, па рачных [[пойма]]х.

Глог — непатрабавальная, марозаўстойлівая расліна. Аддае перавагу [[пясок|пясчана]]-[[галька|галечнікавым]] [[алювій|алювіяльным]] [[глеба]]м. Добра прыжываецца нават на слабаакультураных глебах, але не пераносіць блізкага залягання ўзроўню [[грунтовыя воды|грунтовых вод]] і падтаплення.

Працягласць жыцця да 400 гадоў.

Размножваюць яго насеннем і адводкамі. Догляд такі ж, як для ўсіх дэкаратыўных і пладовых дрэў. Добры ўраджай пладоў адзначаецца не кожны год, што ў асноўным звязана з пашкоджваннем кветак позневясновымі [[Замаразкі|замаразкамі]] і пладоў шкоднікамі.

== Батанічнае апісанне ==
Высокі [[куст]], радзей невялікае [[дрэва]], вышынёй 1-4 (да 6) м, са ствалом дыяметрам да 10 см, пакрытым цёмна-бурай або бура-шэрай карой<ref name="ДПЯ"/>. [[Галіна (батаніка)|Галіны]] крывава-чырвоныя або цёмныя, бліскучыя; маладыя [[парасткі]] нягуста-валасістыя, потым голыя. [[Калючка|Калючкі]] прамыя, цвёрдыя, тоўстыя, даўжынёй 1,5—4(5<ref name="БезлистСост">{{кніга|аўтар=Проф. доктор с.-х. наук Новиков А. Л.|загаловак=Определитель деревьев и кустарников в безлистном состоянии|спасылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/novikov1965_opred_der_kust_v_bezlist_sost.djvu|месца=Минск|выдавецтва=Высшая школа|год=1965|старонкі=201|старонак=408}}</ref>) см, таўшчынёй каля 2 мм, цёмна-чырвоныя, на маладых парастках нешматлікія або зусім адсутнічаюць<ref name="БезлистСост" />. Чачавічкі на галінах і парастках белаватыя, круглыя. Сарцавіна белая. Сарцавінныя прамяні слаба прыкметныя<ref name="БезлистСост" />.

[[Пупышка|Пупышкі]] яйкападобныя, тупыя, даўжынёй 4-6 мм; бакавыя даўгавата-яйкападобныя, завостраныя, зусім голыя. Лускавінкі пупышак цёмна-чырвонага колеру, бліскучыя, з шырокай светла-карычневай аблямоўкай. Ліставы рубец злёгку выгнуты, з трыма слядамі, якія ўяўляюць сабой выцягнутыя па рубцах кропкі<ref name="БезлистСост" />. [[Прылістнік]]і серпападобныя ці коса-сарцападобныя, буйна-залозіста-зубчатыя, доўга застаюцца на парастках.

[[Лісце]] чарговае, яйкападобнае, зваротна-яйкападобнае або шырокарамбічнае, з вострай вяршыняй і клінаватым, цэльнакрайнім аснаваннем, неглыбока трох-сямі-неглыбокалопасцевае або буйназубчатае, з трыма-пяццю пільчатымі лопасцямі<ref name="ДПЯ"/>; на кароткіх парастках — даўжынёй 3-6 см, шырынёй 2,5-5 см; на доўгіх — часам больш глыбока лопасцевых, зрэдку пры аснаваннях амаль паасобныя, даўжынёй да 10 см, з абодвух бакоў, радзей толькі знізу, нягуста валасістае, зверху цёмна-зялёнае, знізу значна святлей. Хвосцікі даўжынёй 0,5-2 см.

[[Суквецце|Суквецці]] шчыткападобныя, густыя, шматкветкавыя, даўжынёй 3-4 см, шырынёй 4-5 см, голыя або са злёгку валасістай [[Кветаножка]]й, з ападаючымі ніткападобнымі [[прыкветак|прыкветкамі]]. Кветкі з падвойным калякветнікам, абодваполыя, 12-15 мм у дыяметры. [[Чашалісцік]]і даўгавата-трохкутныя, суцэльныя або з 1-2 зубцамі. [[Вяночак|Вяночкі]] раздзельнапялёсткавыя, жаўтлява-белыя. [[Тычынка|Тычынак]] дваццаць, з [[пурпур]]нымі [[пылавік]]амі і з двума-пяццю, часцей за ўсё з трыма-чатырма [[слупок|слупкамі]]. [[Песцік]] складаецца з 3-5 [[плодалісцік]]аў, зрослых з увагнутым [[кветаложа]]м. Цвіце багата ў пачатку лета на працягу 10-12 дзён<ref name="МёдРаст">{{кніга
|аўтар = Бурмистров А. Н., Никитина В. А.
|загаловак = Медоносные растения и их пыльца: Справочник
|месца= М.
|выдавецтва = Росагропромиздат
|год = 1990
|старонкі = 21
|старонак = 192
|isbn = 5-260-00145-1
}}</ref>.

Пылковае зерне трохбарознава-поравае, чатырохбарознава-поравае, шарападобнай або шарападобна-сплюшчанай формы. Даўжыня палярнай восі 42-45,9 мкм, экватарыяльны дыяметр 42,5-48 мкм. У абрысе з полюса круглява-трохкутнае, з прамымі або выпуклымі бакамі, з экватара круглявыя або эліптычныя. Разоры шырынёй: у трохбарознавых — 17,6-22 мкм, у чатырохбарознавых — 13,8-20,7 мкм, з няроўнымі краямі, з прытупленымі канцамі, якія амаль сыходзяцца ў палюсоў. Поры круглявыя, з дыяметрам, роўным шырыні разор, або авальныя, падоўжна выцягнутыя, з найбольшым дыяметрам 27 мкм. Мембрана разор і подр крупчастая. Шырыня мезакольпіума: у трохбарознавых — 22-26 мкм, у чатырохбарознавых 23-26 (30) мкм; дыяметр апакольпіума адпаведна — 2,3-5,5 мкм і 3-5 мкм. Скульптура тонкая, хваліста-маршчыністая, бачная толькі пад імерсійным аб'ектывам. Пылок ярка-жоўтага колеру<ref name="МёдРаст" />.

[[Формула кветкі]]: {{Nobr|<math>\ast K_5 \; C_5 \; A_\infty \;  G_{(\overline4)}</math>}}
<ref name="Barabanov">{{кніга|аўтар=Барабанов Е.И.|загаловак=Ботаника: учебник для студ.высш.учеб.заведений|месца=М|выдавецтва=Издательский центр «Академия»|год=2006|старонак=448|isbn=5-7695-2656-4}}</ref>.

[[Плод|Плады]] амаль шарападобныя або каротка-эліпсаідальныя, дыяметрам 8-10 мм, крывава-чырвоныя, вельмі рэдка аранжава-жоўтыя, спелыя празрыстыя, чашачка застаецца пры іх, з сопкай мякаццю. [[Костачка|Костачкі]] ў ліку 2-4<ref name="ДПЯ"/>, даўжынёй 5-7 мм, шырынёй 3-5 мм, са спіннога боку звіліста-рабрыстыя, з бакоў уціснутыя, нераўнамерна-звіліста-маршчыністыя, з брушнога, боку кіляватыя. У 1 кг 2000 пладоў, або 45500 костачак; вага 1 тысячы костачак 17-26 г.

Плоданасіць у верасні — кастрычніку. Пачынае пладаносіць ў 10-15-гадовым узросце.

Расце павольна, але дажывае да 200—300 гадоў<ref>{{кніга|аўтар=Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н.|загаловак=Иллюстрированный определитель растений Средней России|месца=М.|выдавецтва=Т-во научных изданий КМК, Ин-т технологических исследований|год=2003|том=2|старонкі=367|isbn=5-87317-128-9}}</ref>.

== Раслінная сыравіна ==

=== Нарыхтоўка сыравіны ===
У якасці лекавай расліннай сыравіны нарыхтоўваюць кветкі, плады і лісце глогу<ref name="ДПЯ"/>. Кветкі нарыхтоўваюць у пачатку цвіцення, пакуль яны не ўсё раскрыліся, зразаючы шчыткападобныя суквецці і асобныя кветкі. Не варта нарыхтоўваць суквецці з зусім нераскрытымі кветкамі — такая сыравіна сохне вельмі павольна і часта бурэе. Гэтак жа не варта збіраць іх пасля расы і дажджу, паколькі пры сушцы яны пацямнеюць. Сушаць не пазней як праз 1-2 гадзіны пасля збору ў сушылках пры тэмпературы да 40 °C, на гарышчах, пад падстрэшкам або ў памяшканнях з добрай вентыляцыяй, рассцілаючы тонкім пластом<ref name="ДПЯ"/>. Сушыльныя памяшканні на ноч варта зачыняць, паколькі сыравіна гіграскапічная. Захоўваюць яе ў закрытых скрынях або шкляной тары 1 год. Сыравіна мае слабы своеасаблівы пах, ялкавы смак.

Плады глогу нарыхтоўваюць у перыяд поўнага іх паспявання з канца верасня і да замаразкаў. Спелыя плады збіраюць у мяшкі або кошыкі, абрываючы цалкам шчыткі з пладамі або асобныя плады. Сушаць іх на сонцы, на гарышчах, пад падстрэшкамі або ў памяшканнях з добрай вентыляцыяй, расклаўшы тонкім пластом на паперы або тканіны, або ў сушылках пры тэмпературы да 70 °C. Пры натуральнай сушцы рассыпаюць па 4-5 кг пладоў глогу на 1 м². Сушка звычайна доўжыцца 7-8 дзён. Выхад сухой сыравіны складае 25-30 % ад масы свежасабранай. Гатовую сыравіну веюць, аддзяляючы пладаножкі, непаўнавартасныя ягады і іншыя прымешкі. Захоўваюць сыравіну ў фанерных скрынях, выкладзеных усярэдзіне шчыльнай паперай, у шкляной тары або шчыльных мяшках. Тэрмін захоўвання кветак да 2 гадоў, пладоў — да 8 гадоў. Смак у сыравіны горкі або злёгку кіславата-саладкавы, пах слабы.

=== Хімічны склад ===
Хімічны склад высушанай сыравіны, вельмі складаны і багаты, цалкам яшчэ не вывучаны.

У лісці расліны ўтрымліваюцца [[кратэголавая кіслата|кратэголовая]], [[акантолавая кіслата|акантолавая]], [[неатэголавая кіслата|неатэголавая]], {{нп3|хларагенавая кіслата|хларагенавая|ru|Хлорогеновая кислота}}, {{нп3|Кафейная кіслата|кафейную|ru|Кофейная кислота}} і [[урсолавая кіслата|урсолавая кіслоты]], [[гіперазід]], {{нп3|кверцэцін||ru|Кверцетин}}, [[рамназід вітэксіну]], [[вітэксін]] і [[эфірны алей]] (да 0,16 %)<ref name="ДПЯ"/>.

Кветкі ''Crataegus sanguinea'' ўтрымліваюць [[флаваноіды]] (кверцэцін, [[кверцытрын]]), {{нп3|каратыноіды||ru|Каротиноиды}}, [[дубільныя рэчывы]], эфірны алей, {{нп3|ацэтылхалін||ru|Ацетилхолин}}, [[халін]] і [[трыметыламін]], [[алеанолавая кіслата|алеанолавую]], кафейную і хлорагенаваю кіслоты, гіперазід, кверцэцін.

У насенні знойдзеныя [[амігдалін]], [[гіперазід]] і [[тлусты алей]]; у кары — [[гліказід]] [[эскулін]]<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Эскулин|[[Аляксандр Міхайлавіч Крамлёў|Кремлёв А. М.]], [[Дзмітрый Іванавіч Мендзялееў|Менделеев Д. И.]],}}</ref> ([[кратэгін]]).

У пладах ''Crataegus sanguinea'' выяўленыя флаваноіды (кверцэцін, [[гіперын]], вітэксін), дубільныя рэчывы, арганічныя кіслоты ([[лімонная кіслата|лімонная]], [[стэарынавая кіслата|стэарынавая]], [[пальміцінавая кіслата|пальміцінавая]], алеанолавая, урсолавая, [[кратэгусавая кіслата|кратэгусавая]], кафейная, хларагенавая), [[караціноіды]], [[дубільныя рэчывы]], тлустыя алеі, [[пектыны]], [[трыцерпенавыя гліказіды|трыцерпенавыя]] і [[флавонавыя гліказіды]], азотазмяшчальныя злучэнні ([[халін]], [[ацэтылхалін]]), [[цукры]], [[вітамін К|вітаміны К]], [[вітамін E|Е]], [[аскарбінавая кіслата]].

Утрыманне мікра- і макраэлементаў:
{| class="wikitable"
|- align=center |
|rowspan=2|
|rowspan=2| Зала
|colspan=4| [[Макраэлементы]], <br />(мг/г)
|colspan=14| [[Мікраэлементы]], <br />(мкг/г)
|- align=center |
| [[Калій|К]]
| [[Кальцый|Са]]
| [[Магній|Mg]]
| [[Жалеза|Fe]]
| [[Марганец|Mn]]
| [[Медзь|Cu]]
| [[Цынк|Zn]]
| [[Кобальт|Со]]
| [[Малібдэн|Мо]]
| [[Хром|Cr]]
| [[Алюміній|Al]]
| [[Барый|Ba]]
| [[Селен|Se]]
| [[Нікель|Ni]]
| [[Стронцый|Sr]]
| [[Свінец|Pb]]
| [[Ёд|I]]
| [[Бор (хімічны элемент)|B]]
|- align=center |
| Кветкі
| 7,69 %
| 32,1
| 11,8
| 3,4
| 0,2
| 0,28
| 0,35
| 0,35
| 0,18
| 7,0
| 0,01
| 0,12
| 0,42
| 10,0
| 0,34
| 0,24
| 0,07
| 0,06
| 77,2
|- align=center |
| Плады
| 2,73 %
| 13,1
| 3,0
| 1,0
| 0,04
| 0,04
| 0,29
| 0,07
| 0,37
| —
| 0,01
| 0,03
| —
| 11,8
| 0,1
| 0,06
| 0,05
| 0,06
| 2,0
|}

=== Фармакалагічныя ўласцівасці ===

[[Галенавыя прэпараты]] глогу аказваюць галоўным чынам [[кардыятанічнае]] дзеянне. Паляпшаючы працу сардэчнай мышцы, прэпараты расліны папярэджваюць яе заўчаснае ператамленне. Акрамя таго, яны ліквідуюць парушэнні {{нп3|Сардэчны цыкл|рытму сэрца|ru|Сердечный цикл}}. {{нп3|Настой|Настоі|ru|Настой}} і [[экстракт]]ы пладоў і суквеццяў глогу выбарча пашыраюць {{нп3|Каранарны кровазварот|каранарныя сасуды|ru|Коронарное кровообращение}} і {{нп3|Кровазварот галаўнога мозгу|сасуды галаўнога мозгу|ru|Кровоснабжение головного мозга}}, што дазваляе накіравана выкарыстоўваць прэпараты расліны для паляпшэння забеспячэння [[кісларод]]ам [[міякард]]у і [[нейрон]]аў [[галаўны мозг|галаўнога мозгу]]. Гэты эфект звязаны з наяўнасцю ў расліне трыцерпенавых злучэнняў і флаваноідаў. Кветкі і плады глогу паніжаюць пранікальнасць сценак сасудаў і капіляраў, прычым кветкі дзейнічаюць мацней пладоў. [[Сок]] кветак і пладоў станоўча ўплывае на сэрца, [[артэрыяльны ціск]], [[цэнтральная нервовая сістэма|цэнтральную нервовую сістэму]], [[мачапалавыя органы]]. Нармалізуе сон і агульны стан, спрыяе акрыянню пасля цяжкіх хвароб і зніжэння ўзроўню [[халестэрын]]у ў крыві.

Як кардыятанічнае і рэгулюючы кровазварот сродак глог рэкамендуецца пры недастатковасці кровазвароту ў людзей у пажылым узросце, асабліва пры хваробах клімактэрычнага перыяду, пры [[атэрасклероз]]е і [[сардэчны неўроз|сардэчных неўрозах]]. Адсутнасць пабочных дзеянняў пры працяглым ужыванні глогу дазваляе прызначаць яго нават хворым з парушанай нырачнай функцыяй, не асцерагаючыся [[кумуляцыя, медыцына|кумуляцыі]]. Толькі пасля вялікіх доз (звыш 100 кропель настойкі глогу) надыходзіць запаволенне пульса і прыгнёт цэнтральнай нервовай сістэмы.

== Значэнне і ўжыванне ==

{{Біяфота|Crataegus sanguinea20090912 244.jpg|ш = 200|Спелыя плады}}

=== Гістарычныя звесткі ===
Дзякуючы наяўнасці ў глогу калючых шыпоў са старажытных часоў існавала павер'е, што ён здольны абараніць чалавека ад злых духаў, якія насылаюць хваробы. Таму [[старажытныя грэкі]] падвешвалі да дзвярэй галіны глогу, каб абараніць уваход унутр хаты ад усякага паскуддзя. У [[кельты|старажытных кельтаў]] глог — дрэва зімы і цемры, а ў [[Малдова|Малдове]] яго лічаць увасабленнем зла. Так, лічылася, што прычынай усіх [[нарыў|нарываў]] і [[пухліна|пухлін]] на нагах абавязкова служыць глог<ref name="Путырский">Паводле кнігі «Универсальная энциклопедия лекарственных растений» (гл. раздзел [[#Літаратура|Літаратура]]).</ref>.

Першыя звесткі аб глогу былі прыведзены ў кнізе старажытнагрэцкага філосафа [[Тэафраст]]а (у 372—287 гадах да нашай эры). Пазней, у [[1 стагоддзе|I стагоддзі]] нашай эры, звесткі аб расліне сустракаліся ў працах [[Дыяскарыда]]а, які рэкамендаваў плады глогу пры захворваннях [[страўнікава-кішачны тракт|страўнікава-кішачнага тракту]], [[атлусценне|атлусценні]], [[крывацёк]]ах і парушэнні функцыі [[нырка|нырак]], асабліва пры [[мачакаменная хвароба|мачакаменнай хваробе]]. У еўрапейскай навуковай медыцыне глог з'явіўся ў [[19 стагоддзе|XIX стагоддзі]]. Некаторыя лекары лічылі, што ён з'яўляецца найкаштоўнейшым адкрыццём гэтага часу, бо дае палёгку ў тым выпадку, калі іншыя сардэчныя сродкі не дапамагаюць<ref name="Путырский"/>.

=== Ужыванне ў медыцыне ===
Прэпараты глогу ўжываюць пры функцыянальных засмучэннях сардэчнай дзейнасці, пры [[гіпертанічная хвароба|гіпертанічнай хваробе]], [[стэнакардыя|стэнакардыі]], [[антыгіянеўроз]]ах, [[Мігацельная арытмія|мігацельнай арытміі]], [[параксізмальная тахікардыя|параксізмальной тахікардыі]], агульным атэрасклерозе, [[клімактэрычны неўроз|клімактэрычным неўрозе]], пры падвышанай функцыі [[шчытападобная залоза|шчытападобнай залозы]]. Экстракт — пры [[гіпалактыя|гіпалактыі]] павялічвае лактацыю і ліквідуе дыспепсічныя з'явы ў дзяцей груднога ўзросту.

Кара (сабраных ранняй вясной маладых галінак). У [[народная медыцына|народнай медыцыне]] — як [[супрацьліхаманкавы]] сродак, а таксама пры [[панос]]е.

Кветкі. У народнай медыцыне [[настой]], [[сок]] — пры {{нп3|бессань|бессані|ru|Бессонница}}, гіпертанічнай хваробе, у клімактэрычным перыядзе. [[Настойка, лекавая форма|Настойка]] — пры [[кардыянеўроз]]ах, гіпертанічнай хваробе<ref name="ДПЯ"/>.

Кветкі, плады. Сок — пры [[неўроз стрававода|неўрозах стрававода]], [[захворванні скуры|захворваннях скуры]], [[захворванні печані|печані]] і [[захворванні жоўцепратокаў|жоўцепратокаў]], функцыянальных засмучэннях сардэчнай дзейнасці, ангіянеўрозах, мігацельнай арытміі, [[дыхавіца|дыхавіцы]], [[галавакружэнне|галавакружэнні]], бессані, у клімактэрычным перыядзе, а таксама як сродак, стымулюючы абмен рэчываў.

Плады. У народнай медыцыне настой — пры гіпертанічнай хваробе, [[вегетанеўроз]]ах, галавакружэнні, [[удушша|удушшы]], у клімактэрычным перыядзе.

Настойка кветак, вадкі экстракт пладоў Crataegus sanguinea уваходзяць у склад вядомага комплекснага прэпарата «[[Кардыявален]]», прызначанага для лячэння сардэчна-сасудзістых захворванняў, у прыватнасці неўрозаў сэрца, а таксама ў зборы для нырак.

=== Ужыванне ў іншых мэтах ===
Цвёрдая драўніна Crataegus sanguinea ідзе на выраб такарных вырабаў.

[[Дэкаратыўная расліна]]. Дэкаратыўны падчас [[цвіценне|цвіцення]] і ўвосень. Найбольш часта выкарыстоўваецца ў [[жывая агароджа|жывых агароджах]]. У культуры з 1822<ref name="a">[http://flower.onego.ru/kustar/cotone_v.html Виды боярышника] {{ref-ru}}</ref>.

Кару ўжываюць як [[дубільнік]] і для афарбоўкі тканін у чырвоны колер. З адвара лісця, кары і каранёў атрымліваюць жоўтую і карычневую фарбы для тканін.

Плады выкарыстоўваюць для падрыхтоўкі [[кісель|кісялёў]] і [[варэнне|варэння]], а таксама як [[эрзац|сурагат]] [[чай|чаю]] і {{нп3|Кавазаменнікі|кавы|ru|Кофезаменители}}. Дадаюць у [[цеста]] для надання прыемнага фруктовага паху.

У ветэрынарыі настойка Crataegus sanguinea прымяняецца як кардыятанічнае і сродак, які рэгулюе кровазварот, пры атэрасклерозе і сардэчных неўрозах, недастатковасці міякарда жывёл.

[[Меданос]]. Дае пчолам [[Нектар (цукрысты сок)|нектар]] і [[пылок]]<ref name="МёдРаст" />.

[[Пылок]] гэтага віду быў выкарыстаны [[Іван Уладзіміравіч Мічурын|І. В. Мічурын]] для [[апыленне|апылення]] кветак — {{bt-bellat||Crataegosorbus miczurinii}} з пурпурнымі, кісла-салодкімі, без горычы пладамі<ref name="a" />.

== Класіфікацыя ==

=== Таксанамія ===
Від '''Crataegus sanguinea''' уваходзіць у род {{bt-bellat|Глог|Crataegus}} [[Трыба (біялогія)|трыбы]] {{bt-bellat||Pyreae}} [[падсямейства]] {{bt-bellat||Spiraeoideae}} сямейства {{bt-bellat|Ружавыя|Rosaceae}} [[атрад|парадку]] {{bt-bellat|Ружакветныя|Rosales}}.

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|Кветкавыя, ці Пакрытанасенныя]]
|b1=парадак [[Ружакветныя]]
|b2=яшчэ 44 парадкі кветкавых раслін <br />(згодна&nbsp;[[Сістэма APG II|Сістэме&nbsp;APG&nbsp;III]])
|c1=яшчэ 8 сямейтваў <br />(згодна&nbsp;[[Сістэма APG II|Сістэме&nbsp;APG&nbsp;III]])
|c2=сямейства '''[[Ружавыя]]'''
|d1=падсямейства '''[[Spiraeoideae]]'''
|d2=яшчэ 8 падсямейтваў <br />(згодна&nbsp;[[Сістэма APG II|Сістэме&nbsp;APG&nbsp;III]])
|e1=яшчэ 7 трыб <br />(згодна&nbsp;[[Сістэма APG II|Сістэме&nbsp;APG&nbsp;III]])
|e2=трыба '''''[[Pyreae]]'''''
|f1=род '''[[Глог]]'''
|f2=яшчэ каля 60 родаў <br />(згодна&nbsp;[[Сістэма APG II|Сістэме&nbsp;APG&nbsp;III]])
|g1= яшчэ ад 200 да 300 відаў
|g2=<span style{{eq}}"background-color:#FFA99A; font-size:150%">вид <br />'''Crataegus sanguinea'''
|color=#235623
|bgcolor=#CAEA9A
}}

=== Разнавіднасці і формы ===
За аснову ўзятая база дадзеных [[Tropicos]] [[Батанічны сад штата Місуры|Батанічнага саду штата Місуры]] ([[ЗША]])<ref>{{cite web|url=http://www.tropicos.org/NameSearch.aspx?name=Crataegus+sanguinea|title=Name Search: Crataegus sanguinea|lang=en|accessdate=1.02.2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090508082234/http://www.tropicos.org/NameSearch.aspx?name=Crataegus+sanguinea|archivedate=8 мая 2009|url-status=dead}}</ref>:
* {{bt|Crataegus sanguinea|var=chlorocarpa|([[K.Koch.]]) [[C.K.Schneid.]]}}<ref name="RBG" />
* {{bt|Crataegus sanguinea|var=genuina|[[Maxim.]]}}
* {{bt|Crataegus sanguinea|var=glabra|[[Maxim.]]}}
* {{bt|Crataegus sanguinea|var=incisa|[[Regel]]}}
* {{bt|Crataegus sanguinea|var=inermis|[[Kar.]] et [[Kir.]]}}
* {{bt|Crataegus sanguinea|var=villosa|[[Rupr.]]}}
* {{bt|Crataegus sanguinea|f=chlorocarpa|[[Cinovskis]]}}
* {{bt|Crataegus sanguinea|f=chlorocarpa|([[Lenne]] et [[C.Koch]]) [[Cinovskis]]}}<ref>TROPICOS # 27804333{{ref-en}} {{V|1|2|2009}}</ref>

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{ДзікСССР|аўтар=Полетико О. М.|часть=Род 26. Боярышник — Crataegus L.|том=3|стар=523}}
* {{ФлораСССР|аўтар=Пояркова А. И.|частка=Род 733. Боярышник — Crataegus L.|том=9|стар=421—422}}
* Атлас лекарственных растений СССР. М., Изд-во мед. лит., 1962.
* Ворошилов В. Н., Скворцов А. К., Тихомиров В. Н. Определитель растений Московской области. М., «Наука», 1966.
* Инструкция по сбору и сушке цветков и плодов боярышника крававо-красного и боярышника колючего. — В сб.: Инструктивные материалы, вып. 3. М., Изд. Конъюнктурно-информ. бюро Минздрава СССР, 1970.
* Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР//Чиков П. С. — Москва: Картография, 1983 — С. 340.
* {{ІВРСР|часть=731. ''Crataegus sanguinea'' Pall. — Боярышник кроваво-красный|том=2|стар=367}}
* {{кніга|аўтар=Бурмистров А. Н., Никитина В. А.|загаловак=Медоносные растения и их пыльца: Справочник|месца=М.|выдавецтва=Росагропромиздат|год=1990|старонкі=21|старонак=192|isbn=5-260-00145-1}}
* {{кніга|аўтар=Проф. доктор с.-х. наук Новиков А. Л.|загаловак=Определитель деревьев и кустарников в безлистном состоянии|спасылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/novikov1965_opred_der_kust_v_bezlist_sost.djvu|месца=Минск|выдавецтва=Высшая школа|год=1965|старонкі=201|старонак=408}}
* {{нп3|Лікарські рослини: енциклопедичний довідник||uk|Лікарські рослини: енциклопедичний довідник}} / Відповідальний редактор {{нп3|Андрэй Міхайлавіч Градзінскі|А.&nbsp;М.&nbsp;Гродзінський|uk|Гродзинський Андрій Михайлович}}. — К.: Видавництво «{{нп3|Украінская энцыклапедыя, выдавецтва|Украінская энцыклапедыя|ru|Украинская энциклопедия (издательство)}}» імені [[Мікола Платонавіч Бажан|М. П. Бажана]], Український виробничо-комерційний центр «Олімп», 1992. — 544 с. ISBN 5-88500-055-7

== Спасылкі ==
* [http://plants.usda.gov/java/profile?symbol=CRSA13 ''Crataegus sanguinea''] на сайце USDA NRCS {{ref-en}} {{V|1|2|2009}}
* [http://lekartrav.narod.ru/boyarishnik.html ''Выращивание боярышника кроваво-красного''] {{ref-ru}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Меданосныя расліны]]
[[Катэгорыя:Лекавыя расліны]]
[[Катэгорыя:Пладовыя кусты]]
[[Катэгорыя:Дэкаратыўныя кусты]]
[[Катэгорыя:Флора Еўразіі]]
[[Катэгорыя:Яблыневыя]]