Прагляд зыходнага тэксту старонкі Кобальт-60

'''Кобальт-60''' — штучны [[Радыеактыўнасць|радыеактыўны]] [[нуклід]] [[Хімічны элемент|хімічнага элементу]] [[кобальт]]у з [[Зарадавы лік|зарадавым лікам]] 27 і [[Масавы лік|масавым лікам]] 60. У прыродзе практычна не сустракаецца з-за малога [[Перыяд паўраспаду|перыяду паўраспаду]]. Адкрыты ў канцы 1930-х гадоў [[Г. Сібарг]]ам і [[Дж. Лівінгуд]]ам у [[Каліфарнійскі ўніверсітэт у Берклі|Каліфарнійскім універсітэце]].

Актыўнасць аднаго грама гэтага нукліда складае каля 44 [[Бекерэль (адзінка вымярэння)|ТБк]] (1200 [[Кюры (адзінка вымярэння)|Кі]]). Кобальт-60 мае найбольшы час жыцця сярод радыеактыўных нуклідаў кобальту і мае шэраг важлівых практычных прымяненняў.

== Утварэнне ==
Кобальт-60 з’яўляецца прадуктам [[Бэта-распад|β<sup>−</sup>-распаду]] нукліда жалеза-60 (перыяд паўраспаду складае 1,5(3)×10<sup>6</sup> гадоў):

: <math>\mathrm{{}^{60}_{26}Fe} \rightarrow \mathrm{{}^{60}_{27}Co} + e^- + \bar{\nu}_e.</math>

У далейшым кобальт-60 таксама распадаецца праз [[бэта-распад]] ([[перыяд паўраспаду]] 5,2713 гадоў), у выніку якога ўзнікае стабільны [[ізатоп]] нікель-60:

: <math>\mathrm{^{60}_{27}Co}\rightarrow\mathrm{^{60}_{28}Ni}+ e^- + \bar{\nu}_e.</math>

У працэсе распаду <sup>60</sup>Co найбольш верагодна выпраменьванне квантаў з энергіяй 1,1732 МеВ і 1,3325 МеВ. Поўная энергія распаду кобальту-60 складае 2,823 МеВ.

== Атрыманне ==
Кобальт-60 атрымліваюць штучна, падвяргаючы адзіны стабільны [[ізатоп]] кобальту <sup>59</sup>Co ўздзеянню цеплавых [[Нейтрон|нейтронаў]] (у [[Ядзерны рэактар|ядзерным рэактары]] або з дапамогай генератара [[Нейтрон|нейтронаў]]).

== Выкарыстанне ==
Кобальт-60 выкарыстоўваецца ў вытворчасці крыніц [[Гама-выпраменьванне|гама-выпраменьвання]] з энергіяй каля 1,3 МэВ, якія выкарыстоўваюцца для:
* [[стэрылізацыя|стэрылізацыі]] харчовых прадуктаў ([[Апраменьванне харчовых прадуктаў|радурызацыя]]), медыцынскіх інструментаў і матэрыялаў;
* актывацыі насення (для стымулявання росту і ўраджайнасці [[збожжа]]вых і [[Гародніна|агароднінных]] культур);
* абеззаражвання і ачысткі прамысловых сцёкаў, цвёрдых і вадкіх адходаў розных відаў вытворчасці;
* радыяцыйнай мадыфікацыі [[Палімеры|палімераў]] і вырабаў з іх;
* [[радыёхірургія|радыёхірургіі]] розных паталогій (гл. [[кобальтавая гармата]], [[гама-нож]]);
* [[гама-дэфектаскапія|гама-дэфектаскапіі]].

Таксама кобальт-60 выкарыстоўваецца ў сістэмах кантролю ўзроўню металу пры бесперапыннай разліўцы [[Сталь|сталі]]. Акрамя таго, гэта адзін з ізатопаў, якія выкарыстоўваюцца ў [[Радыеізатопная батарэя|радыеізатопных крыніцах энергіі]].

== Гл. таксама ==
* [[Радыелагічны інцыдэнт у Нясвіжы]]
* [[Радыелагічная зброя]]
* [[Кобальтавая бомба]]

[[Катэгорыя:Ізатопы кобальту]]
[[Катэгорыя:Радыяхімія]]
[[Катэгорыя:Ізатопы]]
[[Катэгорыя:Кобальт]]