Прагляд зыходнага тэксту старонкі Ландыш майскі

{{Таксон
 |image file        = Convallaria-oliv-r2.jpg
 |image descr       = 
 |regnum            = Расліны
 |parent            = Convallaria
 |rang              = Від
 |latin             = Convallaria majalis
 |author            = [[L.]], 1753
 |syn               = 
 |typus             = 
 |children name     = 
 |children          = 
 |range map         = Convallaria majalis range.png
 |range map caption = 
 |range map width   = 
 |range legend      = 
 |wikispecies       = Convallaria majalis
 |grin              = 11280
 }}
'''Ла́ндыш майскі'''<ref name="Киселевский">{{Крыніцы/Латино-русско-белорусский ботанический словарь|40}}</ref> (''Convallária majalis'') — [[род]] [[Травяністыя расліны|травяністых]] [[Кветкавыя расліны|кветкавых раслін]], распаўсюджаных у рэгіёнах з умераным кліматам [[Паўночнае паўшар'е|Паўночнага паўшар’я]]. Род, паводле традыцыйных уяўленнях, з’яўляецца [[манатыпія, біялагічная сістэматыка|манатыпным]], адзіны [[Біялагічны від|від]] — '''Ла́ндыш ма́йскі''' або '''Ландыш звычайны'''<ref name=pr>Варыянты напісання '''Ландыш майскі''' або '''Ландыш звычайны''' ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах. — Т. 9. — Мн., 1999. — С. 123.</ref><ref name="ЛР">{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Ландыш майский
|загаловак      = Лекарственные растения и их применение
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 5-е, перераб. и. доп.
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = «Наука и техника»
|год            = 1974
|том            = 
|старонкі       = 86-89
|старонак       = 592
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 120 000
}}</ref> (''Convallária majális''); разам з тым, тры [[падвід]]ы, якія разглядаюцца ў межах гэтага віду, часам вылучаюць у асобныя віды<ref name="TPL">[http://www.theplantlist.org/browse/A/Asparagaceae/Convallaria/ ''Convallaria''] інфармацыя ў базе дадзеных ''[[The Plant List]]'' (2010, Version 1).{{ref-en}}</ref>.

Раней род уключалі ў сямейства {{bt-bellat|Лілейныя|Liliaceae}} або вылучалі ў асобнае сямейства Ландышавыя (''Convallariaceae''); у класіфікацыі [[APG II]] (2003) род быў уключаны ў сямейства {{bt-bellat|Ігліцавыя|Ruscaceae}}. Па стане на 2013 год у большасці міжнародных баз дадзеных род Ландыш (''Convallaria'') уваходзіць у склад сямейства {{bt-bellat|Спаржавыя|Asparagaceae}}<ref name="TPL" /><ref name="GRIN">Паводле сайта ''[[Germplasm Resources Information Network|GRIN]]'' (гл. спасылку ў картцы расліны).</ref>.

== Назва ==
Родавую назву даў [[Карл Ліней]] па-лацінску — Lilium convallium, што азначае ''лілея далін''. Англійская назва — Lily of the Valley (або Lily-of-the-Valley) — калька з лацінскай.

На беларускай мове расліну называюць ландыш майскі, акрамя таго, на [[Віцебская вобласць|Віцебшчыне]] выкарыстоўваюцца назвы канвалія, краспак, ландыш<ref>[[Аляксандр Аляксандравіч Антонаў|Антонов А. А.]] О врачебных растениях, дикорастущих в Витебской губернии и употребляемых населением ее в домашней народной медицине. Витебск, 1888</ref><ref>[[Міхаіл Мікалаевіч Ганчарык|Ганчарык М. М.]] Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927</ref>, на [[Гомельская вобласць|Гомельшчыне]] — зязюлька, ландыш<ref name="Киселевский"/>, на [[Гродзенская вобласць|Гродзеншчыне ]]— камвалея лесавая, лянушкі, сабачы язык<ref name="Ан">{{нп3|Мікалай Іванавіч Аненкаў|Анненков Н.|ru|Анненков, Николай Иванович}} [[:s:ru:Ботанический словарь (Анненков)/Convallaria majalis/ДО|Ботанический словарь]], Спб, 1878</ref><ref name="Верас">{{Крыніцы/Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік}}</ref>, на [[Магілёўская вобласць|Магілёўшчыне]] — воўчы ягады, лантуш, лануш<ref name="Ан"/><ref>Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927</ref>, на [[Смаленская вобласць|Смаленшчыне ]]— гладыш<ref name="Ан"/><ref>[[Уладзімір Мікалаевіч Дабравольскі|Добровольский В. Н.]] Смоленский областной словарь. Смоленск, 1914</ref>, лантуш майскі<ref name="Інбелкульт">{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = 
|загаловак      = Беларуская навуковая тэрміналогія: слоўнік лясных тэрмінаў
|арыгінал       = 
|спасылка       = http://www.slounik.org/bnt08/l12
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мінск
|выдавецтва     = Інбелкульт
|год            = 1926
|том            = Вып. 8
|старонкі       = 
|старонак       = 80
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}</ref>.

== Распаўсюджанне і асяроддзе пражывання ==
[[Арэал]] роду ахоплівае ўсю [[Еўропа|Еўропу]], [[Каўказ]], [[Малая Азія|Малую Азію]], [[Кітай]], а таксама [[Паўночная Амерыка|Паўночную Амерыку]].

У [[Расія|Расіі]] — па ўсёй [[Еўрапейская частка Расіі|Еўрапейскай частцы]], у [[Сібір]]ы, на [[Далёкі Усход|Далёкім Усходзе]].

У Беларусі сустракаецца па ўсёй тэрыторыі<ref name="ЛР"/>.

Ландыш расце ў [[Лісцяны лес|лісцяных]] і [[хвоя|хваёвых]], а таксама [[змешаны лес|змешаных лясах]], па [[узлесак|ўзлесках]] і [[Паляна (геаграфія)|палянах]]. Асабліва добра развіваецца ў [[пойма|пойменных]] [[Дубрава, лес|дубравах]], на багатай нейтральнай [[глеба|глебе]] пры добрым увільгатненні<ref name="ЛР"/>.

На некранутых месцах ўзрастання разрастаецца вельмі шырока, ствараючы значныя курціны. Ценявынослівая расліна.

== Батанічнае апісанне ==
{{Біяфота|Illustration Convallaria majalis0.jpg|left|Ландыш майскі. {{Бат.іл.|3}}}}
{{Біяфота|Convallaria majalis20090914 305.jpg|ш=250|Ягада ландыша буйным планам.}}
Шматгадовая травяністая расліна з гарызантальным паўзучым карэнішчам і шматлікімі разгалінаванымі каранямі<ref name="ЛР"/>.

Падземнае [[карэнішча]] паўзучае, не таўсцей за гусінае [[пяро]], нясе паблізу верхавіны некалькі бледных невялікіх нізавых лістоў, напалову схаваныя ў зямлі. За імі ідуць 2 (рэдка 3) вялікія, суцэльныя шырокаланцетныя (або даўгавата-эліптычныя) завостраныя прыкаранёвыя лісты, паміж якімі на верхавіне карэнішча знаходзіцца буйная [[пупышка]]. З вугла нізавога [[ліст]]а выступае кветканоснае [[сцябло]], якое нясе [[суквецце]] з 6—20 [[кветка|кветак]], звернутых пераважна ў адзін бок.

Карані дробныя, шматлікія.

Кветканоснае сцябло бязлістае альбо нясе лісце толькі пад суквеццем; рэдка — з ніткападобным лісцем.

Кветкі маюць круглява-званочкавы калякветнік белага (радзей бледна-ружовага) колеру, з 6 адагнутымі лопасцямі; 6 тычачак, якія сядзяць на калякветніку, і круглявую завязь, якая сканчаецца кароткім слупком{{sfn|Кнорринг|1935}}. Доўгія выгнутыя кветаножкі — з плёнчатых прыкветкаў. Квітнее ў маі — чэрвені<ref name="ЛР"/>.

Формула кветкі: {{Nobr|[[File:Male_and_female_sign.svg|12px]] <math>\ast Ca_0 \; Co_{(3+3)} \; A_{3+3} \; G_{(\underline3)}</math>}}<ref name="Botanika">{{кніга|загаловак=Ботаника: учебник для студ. образоват. учреждений сред. проф. образования/ [А.С. Родионова и др.]|месца=М|выдавецтва=Издательский центр "Академия"|год=2006|старонкі=260|старонак=288|isbn=5-7695-2245-3}}</ref>.

[[Плод]] — аранжава-чырвоная шарападобная [[ягада]]<ref name="ЛР"/> {{s|6-8 мм}} у папярочніку, якая змяшчае адну або дзве амаль шарападобныя [[насенне|семачкі]]. Ягады доўга захоўваюцца на расліне. Плоданашэнне — у чэрвені — пачатку ліпеня.

Размнажаецца як насеннае, так і вегетатыўнае.

Налета [[верхавінная пупышка]] працягвае сабой карэнішча і зноў прыносіць два (як выключэнне — тры) вялікіх ліста, але кветканоснае сцябло рэдка з’яўляецца штогод.

<gallery mode="packed">
Файл:Convallaria majalis IP0404087.jpg|Маладыя расліны. Германія
Файл:MuguetDesBois.jpg|Курціна ландышаў у дубраве. Францыя
Файл:Still red 2086358562.jpg|Ягады ландыша
Файл:Convallaria majalis seed.jpg|Насенне ландыша
</gallery>

== Таксанамія ==
[[Файл:Lilium convallium P 315.jpg|thumb|upright=1.4|Апісанне ландыша (''Lilium convallium'') з кнігі Лінея ''[[Species plantarum]]'', 1753]]

У большасці міжнародных баз дадзеных род {{bt-bellat|Ландыш|Convallaria}} уваходзіць у склад сямейства {{bt-bellat|Спаржавыя|Asparagaceae}}<ref name="TPL" /><ref name="GRIN" />. Раней род уключалі ў сямейства {{bt-bellat|Лілейныя|Liliaceae}} або вылучалі ў асобнае сямейства Ландышавыя ({{btname|Convallariaceae|[[Horan.]]}}); у класіфікацыі [[APG II]] (2003) род быў уключаны ў сямейства {{bt-bellat|Ігліцавыя|Ruscaceae}}<ref name="GRIN" />.

Традыцыйна род разглядаецца як [[манатыпія, біялагічная сістэматыка|манатыпны]], які складаецца з аднаго віду.

[[Разнавіднасць|Разнавіднасці]], якія часам вылучаюцца ў самастойныя віды, маюць геаграфічную адасобленасць ад намінальнай разнавіднасці, пры гэтым іх [[Марфалогія раслін|марфалагічныя]] асаблівасці выяўлены слаба{{sfn|Кнорринг|1935}}.

; Разнавіднасці
* {{bt|Convallaria majalis|aut1=[[L.]]|var=keiskei|([[Miq.]]) [[Makino]]}} — {{bt-latbel|s=2|Convallaria keiskei|aut=[[Miq.]]|}}. Расце на [[Далёкі Усход|Далёкім Усходзе]], у [[Забайкалле|Забайкаллі]] і [[Манголія|Манголіі]], а таксама ў [[Мьянма|Мьянме]]<ref name="GRIN" />. Вылучаецца вялікім ({{s|да 15 см}}) цёмна-зялёным лісцем, буйнымі кветкамі і познімі тэрмінамі цвіцення.
* {{bt|Convallaria majalis|aut1=[[L.]]|var=majalis}}. Разнавіднасць, распаўсюджаная ў Еўропе і на Каўказе<ref name="GRIN" />.
* {{bt|Convallaria majalis|aut1=[[L.]]|var=transcaucasica|([[Utkin]] [[Абазначэнні, якія выкарыстоўваюцца ў найменнях таксонаў#ex|ex]] [[Grossh.]]) [[Knorring]]}} — {{bt-latbel|s=2|Convallaria transcaucasica|aut=[[Utkin]] [[Абазначэнні, якія выкарыстоўваюцца ў найменнях таксонаў#ex|ex]] [[Grossh.]]|}}. [[Паўночны Каўказ]] і [[Закаўказзе]], [[Турцыя]]<ref name="GRIN" />.
* {{bt|Convallaria majalis|aut1=[[L.]]|var=montana|([[Raf.]]) [[H.E.Ahles]]}} — {{bt-latbel|s=2|Convallaria montana|aut=[[Raf.]]|}}. Усход [[ЗША]] ({{lang-en|American lily-of-the-valley}}). Амерыканскія батанікі<ref>[http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=506910 Гл., напрыклад, на сайце ITIS]</ref> вылучаюць яго ў іншы самастойны від {{btname|Convallaria majuscula|[[Greene]]}}, які мае ў ЗША абмежаваны [[арэал]], а ў штаце [[Кентукі]] — і статус віду, які «знаходзіцца ў небяспецы знікнення»<ref>[http://plants.usda.gov/java/nameSearch?keywordquery=Convallaria+majuscula&submit.x=12&submit.y=8 PLANTS Profile for Convallaria majuscula (American lily-of-the-valley) | USDA PLANTS]</ref>.

== Таксічнасць ==
[[Файл:Toxic.png|50px|left]]Уся расліна ядавітая, у ёй утрымліваецца {{нп3|канвалятаксін||en|Convallatoxin}}<ref name="ЛР"/><ref>[[Сяргей Васілевіч Бесараб|Сергей Бесараб]] [https://habr.com/ru/post/568808/ Токсины растений. User Stories] // Хабр — habr.com, 22 ліпеня 2021, 01:21</ref>.

== Культываванне ==
Ландышы размножваюць пераважна [[тронак|тронкамі]]. Для гэтага адразаюць верхнюю частку [[карэнішча]] і высаджваюць у глініста-пясочную, багатую лісцевым [[перагной|перагноем]] глебу, на адлегласці 20-25 см адзін ад другога.

Для [[выганка|выганкі]] яшчэ ўвосень запасаюцца тронкамі, адразаючы верхнія часткі карэнішчаў даўжынёй каля 5 см. Выбіраюць тыя, дзе [[верхавінная пупышка]] буйная і круглявая. Такія тронкі высаджваюць у прасторныя гаршчкі, па 10 або 12 у кожны. Уласна, для выганкі будуюцца вельмі нізкія [[Цяпліца|цяпліцы]], у якія ставяць гаршчкі з ландышамі. Гаршчкі абкладваюць [[мох]]ам або закопваюць у [[пясок]] амаль цалкам; зверху гаршчкі таксама прыкрываецца мохам.

Тэмпературу ў цяпліцы падчас выганкі неабходна падтрымліваць блізу 30 і нават 35&nbsp;°C. Праз 3 тыдні расліны пачынаюць квітнець. Мох трэба абавязкова трымаць сырым. Калі расліны паказваюцца з моху, гаршчкі ставяць на святло, але першы час прыцяняюць. Такім чынам можна атрымаць квітнеючыя ландышы нават да Новага года.

Выганкай ландышаў ў канцы XIX — пачатку XX стагоддзя актыўна займаліся ў [[Германія|Германіі]], напрыклад, у [[Берлін]]е, адкуль яны вялікай колькасцю ўвозіліся ў Расію.

<gallery mode="packed">
Файл:Maigloeckchen 1.jpg|Букет ландышаў
Файл:Convallaria majalis10.jpg|Квітнеючы ландыш
Файл:Land05.jpg|Плады ландыша
</gallery>

== Выкарыстанне чалавекам ==
Лекавая і дэкаратыўная расліна. Выкарыстоўваецца ў [[Парфумерыя|парфумерыі]] і [[Медыцына|медыцыне]].

Ландыш даўно культывуюць, атрыманы [[сорт|сарты]] з больш буйнымі, а таксама махрыстымі кветкамі, з [[вяночак|вяночкам]] ружаватага адцення і іншымі асаблівасцямі.

=== У медыцыне ===
Ландыш майскі — шырокавядомая [[лекавая расліна]], уваходзіць у [[Фармакапея|фармакапеі]] многіх краін.

Як сыравіна выкарыстоўваюцца [[трава]] ландыша ({{lang-la|Herba Convallariae}}), ліст ландыша ({{lang-la2|Folium Convallariae}}), кветкі ландыша ({{lang-la2|Flores Convallariae}}). Гэта сабраныя ў перыяд цвіцення надземныя часткі дзікарослых раслін, высушаныя пры тэмпературы 50-60&nbsp;°C або на паветры ў ценю<ref name="БФС">{{кніга|аўтар=Блинова К. Ф. и др.|частка=|загаловак=Ботанико-фармакогностический словарь : Справ. пособие|спасылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/botaniko-farmakognost_slovar1990.djvu|адказны=Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева|месца={{М.}}|выдавецтва=Высш. шк.|год=1990|старонкі=203—204|isbn=5-06-000085-0}}</ref>.

Асноўныя дзеючыя рэчывы — кардыятанічныя [[гліказіды]] ([[кардэналіды]]), вытворныя [[страфанцідзін]]у, [[страфанцідол]]у. Галоўныя з іх — [[канвалятаксін]], [[канвалазід]], [[канвалатаксол]]<ref name="ЛР"/>.

З сыравіны вырабляюць кардыятанічныя [[Лекавыя сродкі|прэпараты]]: [[Настойка, лекавая форма|настойку]] і «[[Карглікон]]».

Апроч кардыятанічных сродкаў, атрымліваюць сумарны [[флаваноід]]ны прэпарат [[канвафлавін]], які ўжываецца як [[жаўцягонныя сродкі|жаўцягонны сродак]] пры [[халецыстыт]]ах, [[халангіт]]ах і г. д.

=== У дэкаратыўным садаводстве ===
Ландыш здаўна (з XV стагоддзя) культывуецца для прыгожых духмяных кветак, ёсць некалькі садовых формаў ([[культывар]]аў):
* 'Alba Pleno', ці 'Alba Plena' ('Flore Pleno', ці 'Flore Plena') — дае да 12 буйных белых махрыстых кветак
* 'Albostriata' — характэрны лісцем з крэмава-белымі падоўжнымі палоскамі
* 'Aureovariegata', ці 'Lineata', ці 'Striata', ці 'Variegata' — з жоўтымі падоўжнымі палоскамі
* 'Berolinensis' — буйнакветкавы, выкарыстоўваецца для выганкі
* 'Latifolia' — з шырокім лісцем і ружовымі махрыстымі кветкамі
* 'Grandiflora' — з буйнымі кветкамі
* 'Picta' — з [[пурпур]]нымі плямамі каля аснавання тычыначных нітак
* 'Prolificans' — характэрны разгалінаванымі кветаножкі, якія ўтвараюць шчыльныя суквецці
* 'Rosea' — дае светла-ружовыя кветкі

Выведзеныя і ўводзяцца ў культуру [[сорт|сарты]] з 22-24 кветкамі ў суквецці ('Fortin’s Giant'), з жоўта-зялёным беражком ліста ('Hardwick Hall'), з белымі ці залацістымі частымі палоскамі па лісту ('Vic Pawlowski’s Gold'), вышынёй да 50 см ('Виктор Иванович'<ref>Патэнтаўладальнік — Шумаў Ігар Робертавіч</ref>) і іншыя.

<gallery mode="packed">
Файл:C. m. cv. Plena.JPG|'Alba Pleno'
Файл:C.m. cv. Rosea.JPG|'Rosea'
</gallery>

=== Пах ландыша ў парфумерыі ===
Нягледзячы на тое, што водар ландыша з’яўляецца адным з шырокавыкарыстаных у [[Парфума|парфумернай прамысловасці]], атрымліваюць яго выключна сінтэтычным шляхам. Расліна змяшчае недастаткова [[Эфірны алей|эфірнага алею]], каб яго можна было атрымліваць метадам [[дыстыляцыя|дыстыляцыі]]. Шляхам [[экстракцыя|экстракцыі]] непалярнымі растваральнікамі можна атрымаць ландышавы [[абсалю]], які не знайшоў шырокага прымянення ў парфумерыі. Ён, хоць і прыемнага паху, усё ж прайграе сінтэтычным злучэнням, якія дакладней перадаюць водар кветкі і да таго ж танней<ref>''Poucher, W. A.'' Perfumes, cosmetics and soaps. — vol. 2. — London : Chapman and Hall Ltd., 1959.</ref>. Некаторыя даследчыкі сцвярджаюць, што пах ландыша «надае ўпэўненасці ў сабе, выклікае творчую актыўнасць, настойлівасць і цвярозасць думкі»<ref>[[Таццяна Анатолеўна Мельнічэнка|''Мельниченко Т. А.'']] Товароведение парфюмерно-косметических товаров" (для средних специальных учебных заведений). — Ростов: Феникс, 2002. — С. 19.</ref>.

Лісце ландыша майскага ядзецца [[лічынка]]мі некаторых [[Лускакрылыя|лускакрылых]], у тым ліку {{bt-bellat||Antitype chi}}.

== Ахова ==

У прыродных месцах узрастання ландыш інтэнсіўна знішчаецца, асабліва паблізу буйных населеных пунктаў, з-за вытоптвання падчас збору кветак і [[Лекавая раслінная сыравіна|лекавай сыравіны]].

== Ландышы ў культуры ==
{| class="toccolours" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 1em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; color:black; width:23em; max-width: 25%;" cellspacing="5"
| style="text-align: left;" |
''Я іх табе вясной прынёс''<br />
''З зялёнае лясное далі.''<br />
''Празрыстыя крупінкі рос,''<br />
''Яшчэ на лісцях трапяталі.''<br />
|-
| style="text-align: left;" | ''[[Анатоль Астрэйка]]. «Ландышы»''.<ref>[http://www.vershy.ru/content/landyshy А. Астрэйка. Ландышы]</ref>
|}
Ландыш таксама вядомы як «слёзы Божай Маці», бо, паводле хрысціянскага падання, слёзы [[Дзева Марыя|Багародзіцы]], вылітыя ёю на [[Святы Крыж]], пераўвасобіліся ў ландыш<ref name="Золотницкий">{{кніга|аўтар=Золотницкий М. Ф.|загаловак=Цветы в легендах и преданиях|месца=М.|год=1913}}</ref>. Паводле іншага падання, у ландышы пераўвасобіліся кропелькі крыві [[Георгій Перамаганосец|Святога Георгія]] ў час яго бітвы з [[цмок]]ам.

У Англіі, у [[Сусэкс]]е, ёсць цікавае паданне пра {{нп3|Бітва пры Талбіяку|бітву пры Талбіяку|ru|Битва при Толбиаке}} святога Леанарда (аднаго з паплечнікаў [[Хлодвіг I|Хлодвіга]], які навярнуўся ў хрысціянства) са страшным цмокам Сінам. З пралітай крыві святога Леанарда выраслі ландышы — кветкі беззаганнасці і святасці<ref name="Золотницкий"/>.

{| class="toccolours" style="float: left; margin-left: 1em; margin-right: 1em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; color:black; width:23em; max-width: 25%;" cellspacing="5"
| style="text-align: left;" |
''Белыя духмяныя званкі<br />
''Ландышамі хораша завуцца.<br />
''He ўтрымаеш — скоцяцца з рукі,<br />
''Аб зямлю малыя разаб’юцца.<br />
|-
| style="text-align: left;" | [[Еўдакія Якаўлеўна Лось|Еўдакія Лось]]. «Ландышы»<ref>[http://www.soneyka.ru/vershy/landyshy Еўдакія Лось. «Ландышы»]</ref>.
|}

У паэтычных творах кветкі ландыша заўсёды асацыююцца з чысцінёй, пяшчотай, вернасцю, любоўю, з самымі ўзнёслымі пачуццямі.

Ландыш быў любімай кветкай [[Пётр Ільіч Чайкоўскі|Пятра Ільіча Чайкоўскага]]. Яму ён прысвяціў верш. [[Дом-музей П. І. Чайкоўскага, Клін|Пасяліўшыся ў Кліне]], кампазітар высадзіў ландышы ў прылеглым да дома парку.

Ландыш любілі многія знакамітыя людзі — матэматык [[Соф'я Васільеўна Кавалеўская|С. Кавалеўская]] і хімік [[Дзмітрый Іванавіч Мендзялееў|Д. Мендзялееў]], пісьменнік [[Аляксандр Іванавіч Купрын|А. Купрын]], паэты [[Леся Украінка|Л. Украінка]], [[Валерый Якаўлевіч Брусаў|В. Брусаў]], [[Уладзімір Мікалаевіч Сасюра|У. Сасюра]], [[Апанас Апанасавіч Фет|А. А. Фет]] і інш. Гарачым прыхільнікам ландышаў быў і французскі пісьменнік [[Анры Мюржэ]], аўтар «Жыцця багемы» і «Лацінскага квартала», які выпраўляўся кожную вясну любавацца імі ў наваколлі Парыжа<ref name="Золотницкий"/>.

{{Біяфота|Mikolaj Kopernik.jpg|ш=250|Мікалай Капернік — лекар.}}
{{Біяфота|Pennä reverse Anu 1990.jpg|ш=250|Манета Фінляндыі}}

У многіх старадаўніх кнігах, прысвечаных [[Мікалай Капернік|Мікалаю Каперніку]], змешчаны яго партрэт, дзе ён намаляваны з букецікам далікатных ландышаў у руках. Малюнак ландышаў тлумачыцца тым, што сучаснікам Капернік быў больш вядомы не як астраном, а як буйны спецыяліст па праву, матэматыцы і як добры лекар. А ландыш быў тады адным з сімвалам медычнага мастацтва.

Псеўданімамі ''Ландыш'' і ''М. Ландыш'' карыстаўся беларускі біёлаг і пісьменнік [[Міхаіл Мікалаевіч Ганчарык|М. М. Ганчарык]].

<gallery mode="packed">
Файл:Lilies of the Valley basket.jpg|{{нп3|Фабержэ, фірма|Фабержэ|ru|Фаберже (фирма)}}, Аўгуст Холмстрам. «Кошык з ландышамі», 1896
Файл:P. Molnár Lilies of the Valley.jpg|{{нп3|Янаш Мольнар Пенцялей|Янаш Пенцялей|fr|János Pentelei Molnár}}. «Ландышы»
Файл:Heinrich Vogeler Maiglöckchen.jpg|{{нп3|Генрых Фогелер||ru|Фогелер, Генрих}}. «Ландыш», каля 1899
</gallery>

Ландыш выкарыстоўваецца ў некаторых англійскіх перакладах [[Песня песняў Саламона|Песні Песняў]] (Песня 2:1) для [[іўрыт|іўрыцкага]] слова ''shoshana'' (якое, як правіла, пазначае [[ружа|ружу]]).

У [[Францыя|Францыі]] штогод у першую нядзелю мая адзначаюць свята ландышаў<ref name="Золотницкий"/>. У 1967 ландыш стаў [[нацыянальная кветка|нацыянальнай кветкай]] [[Фінляндыя|Фінляндыі]].

«Lily of the Valley» — назва песні [[Вялікабрытанія|брытанскай]] рок-гурта [[Queen]] з альбома ''[[Sheer Heart Attack, альбом|Sheer Heart Attack]]''.

=== Ландыш у геральдыцы ===

Стылізацыя малюнка ландыша размешчана на палях [[герб]]аў гарадоў [[Горад Вейлар|Вейлара]] ([[Германія]]), [[Горад Лунер|Лунера]] ([[Нарвегія]]) і [[Горад Мелеруд|Мелеруда]] ([[Швецыя]]).

<gallery mode="packed">
Файл:Wappen Weilar.png|Герб горада Вейлара
Файл:Lunner komm.svg|Герб горада Лунера
Файл:Mellerud vapen.svg|Герб горада Мелеруда
</gallery>

=== Ландыш у філатэліі ===

Выява ландыша неаднаразова змяшчалася на паштовых марках [[Германія|Германіі]], таксама маркі з ландышамі выпускалі [[Фарэрскія астравы]] ў 2000, [[Малдова]] ў 1993, [[Югаславія]] ў 1963, [[СССР]] у 1973 і [[Латвія]] — у 2014.

<gallery mode="packed">
|Паштовая марка Германіі
Файл:Faroe stamp 378 the word and the light.jpg|Паштовая марка Фарэрскіх астравоў
Файл:Stamp of Moldova 429.gif|Паштовая марка Малдовы
Файл:Stamps of Germany (DDR) 1966, MiNr 1189.jpg|Паштовая марка Германіі
</gallery>

== Зноскі ==
{{reflist}}

== Літаратура ==
* {{Кніга:Флора СССР|аўтар=Кнорринг О. Э.|частка=Род 293. Ландыш — Convallaria L.|том=4|стар=467—468|ref=Кнорринг}}

== Спасылкі ==
* {{Плантарыум|11071|Ландыш майский}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Спаржавыя]]
[[Катэгорыя:Дэкаратыўныя расліны]]
[[Катэгорыя:Лекавыя расліны]]
[[Катэгорыя:Расліны, апісаныя ў 1753 годзе]]
[[Катэгорыя:Расліны на марках]]