Прагляд зыходнага тэксту старонкі Марфалагічная класіфікацыя галактык

'''Марфалагічная класіфікацыя галактык''' — класіфікацыя галактык па іх вонкавым выглядзе. Ёсць розныя схемы марфалагічнай класіфікацыі галактык: сярод іх як асноўную ўжываюць [[Паслядоўнасць Хабла|класіфікацыя Хабла]], яна даволі простая, але яе дастаткова, каб апісваць асноўныя ўласцівасці галактык.

У аснове сістэмы класіфікацыі [[Эдвін Паўэл Хабл|Хабла]] ляжыць падзел галактык на [[Эліптычная галактыка|эліптычныя]], [[Лінзападобная галактыка|лінзападобныя]], [[Спіральная галактыка|спіральныя]] — з [[Галактычная перамычка|перамычкай]] і без яе — і [[Няправільная галактыка|няправільныя]], якія ўтвараюць паслядоўнасць, што падзяляецца на дзве часткі. Тыпы галактык, у сваю чаргу, дзеляцца на падкласы: эліптычныя — па ступені бачнай сплясканасці, а спіральныя — па выразнасці [[балдж]]а адносна дыска, куце закруткі спіральных рукавоў і таму, наколькі яны гладкія ці, наадварот, касмыкаватыя. Дадзеная схема ў першапачатковай форме была створана ў 1926 годзе і аказалася дастаткова зручнай, акрамя таго, была выяўлена [[карэляцыя]] розных параметраў галактыкі і яе марфалагічнага тыпу. Таму класіфікацыя Хабла з невялікімі зменамі шырока выкарыстоўваецца дагэтуль, а большасць выкарыстоўваных цяпер схем класіфікацыі ўяўляюць сабой далейшае яе развіццё.

Адзін з прыкладаў дапрацаванай схемы Хабла — класіфікацыя [[Жэрар Анры дэ Вакулёр|дэ Вакулёра]] — змяшчае некалькі новаўвядзенняў. У прыватнасці, у ёй выкарыстоўваецца дзяленне лінзападобных галактык на падкласы па выразнасці розных дэталяў, а спіральныя галактыкі падзелены на падкласы больш тонка. Два дадатковых асобных вымярэння ў класіфікацыі складаюць ступень выразнасці перамычкі і {{iw|Галактычнае кальцо|кальца|ru|Кольцо (галактики)}}, так што класіфікацыю дэ Вакулёра можна прадставіць у аб’ёмным выглядзе. Дадаткова ў гэтай схеме могуць быць пазначаны такія структуры, як, напрыклад, вонкавыя кольцы і {{iw|Галактычная лінза|лінзы|ru|Линза (галактики)}}.

Класіфікацыя [[Сідні ван дэн Берг|ван дэн Берга]], таксама званая DDO-класіфікацыяй, таксама засноўваецца на схеме Хабла. У схеме ван дэн Берга лінзападобныя галактыкі разглядаюцца не як пераходны тып паміж эліптычнымі галактыкі і спіральнымі, а як асобная паслядоўнасць, нароўні са спіральнымі галактыкі. Паміж гэтымі двума паслядоўнасцямі вылучаецца паслядоўнасць [[Анемічная галактыка|анемічных галактык]], якія ад нармальных спіральных галактык адрозніваюцца невыразным, слабым спіральным узорам. Падтыпы лінзападобных, анемічных і спіральных галактык вызначаюцца па ступені выразнасці балджа адносна дыска. Акрамя таго, у схеме ван дэн Берга вылучаюцца розныя класы свяцільнасці, паколькі паміж яркімі і цьмянымі галактыкамі таксама назіраюцца адрозненні ў марфалогіі.

У класіфікацыі [[Уільям Уілсан Морган|Моргана]], таксама званай Еркскай сістэмай, у першую чаргу разглядаецца спектральны тып галактыкі, які адпавядае [[Спектральная класіфікацыя зорак|спектральным класам зорак]], а таксама цесна звязаная з ім засяроджванне яркасці да цэнтра галактыкі. Спектральны тып, вызначаны па гэтых паказчыках, карэлюе з тыпам галактыкі па Хаблу. Як другасны параметр выкарыстоўваюць бачную форму галактыкі.

Да стварэння сістэмы Хабла прапаноўваліся і іншыя схемы класіфікацыі, аднак яны па розных прычынах не прыжыліся. Агульнапрынята вылучаюць і адмысловыя тыпы галактык, напрыклад, [[Карлікавая галактыка|карлікавыя галактыкі]], [[Галактыка нізкай павярхоўнай яркасці|галактыкі з нізкай павярхоўнай яркасцю]] і [[Пекулярная галактыка|пекулярныя галактыкі]].

== Агульныя звесткі ==
[[Файл:NGC 3351 (M95) in UV and Visible Light.jpg|міні|300x300пкс|Галактыка [[M95 (аб’ект Месье)|M 95]] у [[Ультрафіялетавае выпраменьванне|ўльтрафіялетавым дыяпазоне]] (злева) і ў [[Аптычны дыяпазон|аптычным]] (справа).]]
Назіраныя абрысы галактык даволі разнастайныя, і падзел іх на класы па марфалогіі можа быць карысным для далейшага даследавання гэтых аб’ектаў{{Sfn|Сурдин|2017|с=209}}{{Sfn|Buta|2011|p=6}}. Існуе мноства схем марфалагічнай класіфікацыі галактык, але агульнапрынятай і ў той жа час дастаткова дэталёвай сярод іх няма. Класіфікацыя Хабла даволі простая, але яе дастаткова для таго, каб апісваць асноўныя ўласцівасці галактыкі, таму яна застаецца асноўнай схемай<ref name=":2">{{cite web|url=http://www.astronet.ru/db/msg/1245721/lec.19.1.html|title=Звездная астрономия в лекциях|website=[[Астронет]]|access-date=2022-05-11|archive-date=2022-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314095411/http://www.astronet.ru/db/msg/1245721/lec.19.1.html|url-status=live}}</ref><ref name=":5">{{БРЭ|спасылка=https://old.bigenc.ru/physics/text/2341025|аўтар=В. А. Гаген-Торн|статья=ГАЛА́КТИКИ|том=6|с=301-302|архив=https://web.archive.org/web/20210929020301/https://bigenc.ru/physics/text/2341025|архив дата=2021-09-29}}</ref>.

Вонкавы выгляд адной і той жа галактыкі можа моцна адрознівацца на выявах з рознай глыбінёй або ў розных дыяпазонах даўжынь хваль. Пры параўнанні выяў розных галактык і іхняй класіфікацыі трэба гэта ўлічваць: напрыклад, [[Галактычны рукаў|спіральныя рукавы]] галактык добра вылучаюцца ў адных {{iw|Фотаметрычная сістэма|фотаметрычных палосах|ru|Фотометрическая система}} і дрэнна — у іншых. Звычайна схемы класіфікацыі галактык засноўваюцца на іхніх выявах у [[Бачнае выпраменьванне|аптычным дыяпазоне]]{{Sfn|Сурдин|2017|с=234}}. Пры гэтым трэба ўлічваць, што параўнанне галактык адна з адной павінна вырабляцца па ўласным выпраменьванні галактыкі: напрыклад, калі галактыка з [[Чырвонае зрушэнне|чырвоным зрушэннем]] <math>z = 1</math> назіраецца ў [[Фотаметрычная сістэма UBV|фотаметрычнай паласе R]], то для таго, каб параўнаць з ёй галактыку з блізкага Сусвету, неабходна выкарыстоўваць яе выяву ў паласе ''U'' — у карацейшых хвалях{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|pp=145—149}}. Вельмі выдаленыя галактыкі назіраюцца такімі, якімі яны былі мільярды гадоў таму, у раннім Сусвеце, таму яны маюць няправільную, асіметрычную форму, так што для іх могуць выкарыстоўвацца іншыя схемы класіфікацыі<ref name=":0" />.

Як правіла, схемы класіфікацыі прадугледжваюць, што клас галактыкі вызначаецца суб’ектыўна, а не па колькасным вымярэнні іхніх параметраў. Гэта часта прыводзіць да таго, што розныя астраномы, вызначаючы тыпы галактык незалежна адзін ад аднаго, адносяць адну і тую ж галактыку да розных, хоць і блізкіх класаў. Нягледзячы на гэтую нястрогасць, розныя схемы класіфікацыі шырока прымяняюцца{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|pp=146—149}}{{Sfn|van den Bergh|1998|p=1}}. Для масавай класіфікацыі галактык могуць выкарыстоўвацца сродкі [[Грамадзянская навука|грамадзянскай навукі]], напрыклад з такой мэтай створаны праект «[[Galaxy Zoo]]»{{Sfn|Buta|2011|p=7}}. Акрамя таго, існуюць і камп’ютарныя праграмы, якія вызначаюць марфалагічны тып галактык<ref name=":1">{{артыкул|спасылка=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2016nova.pres..930K|аўтар=Kohler S.|загаловак=Computers vs. Humans in Galaxy Classification|мова=en|год=2016|месяц=4|чысло=1|выданне=AAS Nova Highlights|старонкі=930|месца=N. Y.|выдавецтва=[[American Astronomical Society]]}}</ref>{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=91—94}}.

{| class="wikitable"
|+Асноўныя схемы класіфікацыі галактык{{Sfn|Сурдин|2017|с=226}}{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|p=148}}
!Схема
!Крытэрыі класіфікацыі
!Некаторыя абазначэння
!Прыклады класіфікацыі
|-
|[[Паслядоўнасць Хабла|Хабла]]
|Вугал закруткі і касмыкаватасць [[Галактычны рукаў|спіральных рукавоў]], выразнасць [[балдж]]а адносна [[Галактычны дыск|дыска]], наяўнасць [[Галактычная перамычка|перамычкі]].
|E, S0, S, SB, Irr;

a, b, c
|[[M87 (аб’ект Месье)|M87]]: E1

[[Галактыка Андрамеды|M31]]: Sb

[[M101 (аб’ект Месье)|M101]]: Sc

[[Вялікае Магеланава Воблака|БМО]]: Irr Ⅰ
|-
|дэ Вакулёра
|Вугал закруткі спіральных рукавоў, выразнасць балджа адносна дыска, наяўнасць перамычкі і [[Галактычнае кальцо|кальца]].
|E, S0, S, SB, I;

a, b, c, d, m;

(r), (s)
|M87: E1P

M31: SA(s)b

M101: SAB(rs)cd

БМО: SB(s)c
|-
|ван дэн Берга
|Колькасць маладых зорак у дыску, ступень засяроджвання яркасці ў цэнтры, выразнасць і даўжыня спіральных рукавоў, наяўнасць перамычкі.
|E, S0, A, S, Ir;

B;

a, b, c;

Ⅰ, Ⅱ…Ⅴ
|M87: E1

M31: Sb Ⅰ—Ⅱ

M101: Sc Ⅰ

БМО: Ir Ⅲ—Ⅳ
|-
|Моргана
|Ступень засяроджвання яркасці ў цэнтры, колер і спектр, аднастайнасць, наяўнасць перамычкі.
|k, g, f, a;

E, R, D, S, B, I
|M87: kE1

M31: kS5

M101: fS1

БМО: afI2
|}

== Класіфікацыя Хабла ==
[[Файл:Hubble sequence photo.png|міні|300x300пкс|Паслядоўнасць Хабла.]]
{{main|Паслядоўнасць Хабла}}
Першую сістэму класіфікацыі, якая стала агульнапрынятай, стварыў [[Эдвін Хабл]] у 1926 годзе, пазней яна была названа імем яе стваральніка. Тыпы галактык у дадзенай схеме ўтвараюць паслядоўнасць, якая падзяляецца на дзве галіны, таму яе таксама называюць «[[камертон]] Хабла»{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=1—2}}<ref>{{ref-ru}} {{cite web|url=http://www.astronet.ru/db/msg/1180524|title=Галактики|author=[[Юрый Паўлавіч Пскоўскі|Псковский Ю. П.]]|website=[[Астронет]]|access-date=2022-05-14|archive-date=2022-04-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20220405234225/http://www.astronet.ru/db/msg/1180524|url-status=live}}</ref>.

У сістэме класіфікацыі Хабла першапачаткова вылучаліся [[Эліптычная галактыка|эліптычныя]], [[Спіральная галактыка|спіральныя]] і [[Няправільная галактыка|няправільныя]] галактыкі, якія ў сваю чаргу дзяліліся на падкласы (гл. ніжэй{{Пераход|Зыходная класіфікацыя Хабла}}). У эліптычных галактыках (''E'') практычна ніколі не назіраецца дэталяў структуры, а толькі паступовае павелічэнне яркасці да цэнтра, у той час як у спіральных на тле дыска прысутнічаюць больш яркія спіральныя рукавы. У класіфікацыі Хабла падзяляюцца спіральныя галактыкі з [[Галактычная перамычка|перамычкай]] у асяродку (абазначаюцца ''SB'') і без яе (абазначаюцца ''S''). Няправільныя галактыкі (''Ir'' або ''Irr'', ад ''{{lang|en|irregular}}'') маюць асіметрычны, касмыкаваты абрыс. Пазней, у 1936 годзе, Хабл дадаў [[Лінзападобная галактыка|лінзападобныя галактыкі]] (''S0''), якія маюць падабенства дыска, але пазбаўлены спіральных рукавоў{{Sfn|Сурдин|2017|с=215—217}}{{Sfn|van den Bergh|1998|p=9}}. Пры гэтым мяркуецца, што пераход паміж рознымі тыпамі галактык ёсць плаўным{{Sfn|Buta|2011|p=15}}.

Эліптычныя галактыкі дзеляцца на падтыпы ад ''E0'' да ''E7'', якія адрозніваюцца ступенню бачнай эліптычнасці: галактыкі, якія маюць круглы абрыс, адносяцца да падтыпу E0, а найбольш пляскатыя — ''E7''. Пры стаўленні памераў малой і вялікай паўвосі галактыкі <math>b/a</math> нумар яе падтыпу раўняецца <math>10 \cdot (1 - b/a)</math>, так што, напрыклад, у галактыкі ''E5'' вялікая паўвось удвая больш, чым малая. Эліптычных галактык, больш пляскатых за ''E7'', няма<ref name=":0">{{cite web|lang=en|url=https://www.britannica.com/science/galaxy/Types-of-galaxies|title=Galaxy — Types of galaxies|website=[[Encyclopedia Britannica]]|access-date=2022-05-14|archive-date=2022-05-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20220514225334/https://www.britannica.com/science/galaxy/Types-of-galaxies|url-status=live}}</ref>{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|pp=149—150}}.

Спіральныя галактыкі дзеляцца на падтыпы ''Sa'', ''Sb'', ''Sc'' або, для галактык з перамычкай, ''SBa'', ''SBb'', ''SBc''. Спіральную галактыку адносяць да аднаго з гэтых класаў на аснове выразнасці балджа адносна [[Галактычны дыск|дыска]], вугал закруткі спіральных рукавоў і іх касмыкаватасці. Гэтыя параметры часткова карэлююць адзін з адным: галактыкі тыпу ''Sa'' і ''SBa'' маюць буйныя балджы, туга закручаныя і гладкія спіральныя рукавы, а галактыкі тыпу ''Sc'' і ''SBc'' — невялікія балджы і расчыненыя, касмыкаватыя спіральныя рукавы. Тыпы ''Sb'' і ''SBb'' маюць прамежкавыя характарыстыкі{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|pp=153—154}}.

Няправільныя галактыкі дзеляцца на два падтыпу: ''Irr Ⅰ'' і ''Irr Ⅱ''. Да галактык тыпу ''Irr Ⅰ'' адносяць аб’екты, у якіх назіраюцца яркія ўчасткі, якія змяшчаюць зоркі [[Зорка спектральнага класа O|класаў ''O'']] і [[Зорка спектральнага класа B|B]], а да ''Irr Ⅱ'' — няправільныя галактыкі з больш гладкай структурай{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|p=155}}.

У паслядоўнасці Хабла прынята змяшчаць эліптычныя галактыкі ў левай частцы, а два тыпы спіральных — у правай: у адной галіны спіральныя галактыкі з перамычкай, у іншай — без перамычкі. Лінзападобныя галактыкі размешчаны паміж эліптычнымі і спіральнымі — на «раздвойванні» паслядоўнасці, а няправільныя галактыкі звычайна ў паслядоўнасць не ўключаюць. Розныя тыпы галактык могуць зваць «раннімі» (''E'', ''S0'', ''Sa'') або «познімі» (''Sc'', ''Irr''). Такая тэрміналогія — след састарэлых уяўленняў аб {{iw|Эвалюцыя галактык|эвалюцыі галактык|ru|Эволюция галактик}}: лічылася, што галактыкі развіваюцца ўздоўж паслядоўнасці, з эліптычных становяцца спіральнымі, а затым няправільнымі{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=1—2}}{{Sfn|Сурдин|2017|с=217—219}}. У прыватнасці, галактыкі класаў ''Sa'' і ''SBa'' называюць спіральнымі галактыкамі ранняга тыпу, ''Sc'' і ''SBc'' — позняга тыпу, а ''Sb'' і ''SBb'' — прамежкавага тыпу{{Sfn|Buta|2011|p=15}}.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Галактыкі розных тыпаў па Хаблу ў [[Слаанаўскі лічбавы нябесны агляд|аглядзе SDSS]]{{Sfn|Buta|2011|pp=129, 167}}">
Файл:NGC3608 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 3608]] (E2)
Файл:NGC6278 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 6278]] (S0)
Файл:NGC4305 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 4305]] (Sa)
Файл:NGC3184 - SDSS DR14 (panorama).jpg|[[NGC 3184]] (Sc)
Файл:NGC3367 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 3367]] (SBc)
Файл:DDO 155 - SDSS DR14.jpg|[[DDO 155]] (Irr)
</gallery>

=== Ацэнка сістэмы і ідэі развіцця ===
Схема Хабла аказалася дастаткова зручнай, таму з невялікімі зменамі яна шырока выкарыстоўваецца дагэтуль, а большасць цяпер выкарыстоўваных схем класіфікацыі ўяўляюць сабой далейшае развіццё схемы Хабла{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=1—2}}<ref name=":0" />. Акрамя таго, з марфалагічным тыпам галактыкі па Хаблу карэлююць розныя фізічныя параметры галактык. Напрыклад, у галактык пазнейшых тыпаў [[Паказчык колеру|паказчыкі колеру]] ў сярэднім блакітней, павярхоўная яркасць ніжэй, а доля {{iw|Атам вадароду|нейтральнага вадароду|ru|Атом водорода}} ў агульнай масе — больш, чым у галактык ранніх тыпаў{{Sfn|Buta|2011|p=16}}<ref>{{cite web|url=https://ned.ipac.caltech.edu/level5/Haynes/Haynes_contents.html|title=Physical Parameters Along the Hubble Sequence|author=Roberts M. S., Haynes M. P.|website=ned.ipac.caltech.edu|publisher=[[California Institute of Technology]]|access-date=2022-06-03|archive-date=2022-06-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20220603204624/https://ned.ipac.caltech.edu/level5/Haynes/Haynes_contents.html|url-status=live}}</ref>. Назіраецца таксама карэляцыя паміж марфалагічным тыпам і асяроддзем галактыкі: у шчыльным асяроддзі, напрыклад, у [[Скопішча галактык|скопішчах галактык]], часцей сустракаюцца эліптычныя і лінзападобныя галактыкі, чым у адасобленасці{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|pp=157—161}}.

Аднак схема Хабла ўсё ж мае недахопы і недакладнасці, так што розныя астраномы рабілі спробы яе палепшыць. Напрыклад, падкласы эліптычных галактык у цэлым не карэлююць з якімі-небудзь фізічнымі параметрамі, а адлюстроўваюць у першую чаргу нахіл галактыкі да прамяня зроку. Класіфікацыя спіральных галактык аказалася няпоўнай і не адлюстроўвае ўсёй разнастайнасці структур гэтых аб’ектаў{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|pp=155—156}}{{Sfn|Сурдин|2017|с=227}}.

Хабл пасля 1936 года таксама працаваў над паляпшэннем сваёй схемы, аднак ён так і не абнародаваў якіх-небудзь канчатковых вынікаў. У 1961 годзе [[Алан Сендыдж]], з улікам прамежкавых вынікаў Хабла на падставе яго запісаў, апублікаваў «Хаблоўскі атлас галактык»{{Sfn|Buta|2011|pp=12—14}}. Атрыманую сістэму часам называюць сістэмай Хабла — Сендыджа{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|pp=148—150}}.

==== Класіфікацыя эліптычных галактык ====
[[Файл:Boxy_and_disky_ellipses-ru.svg|міні|351x351пкс|Уласцівыя абрысы скрынкападобных (зверху) і дыскападобных (знізу) эліптычных галактык. Пункцірнымі лініямі паказаны [[эліпс]]ы. {{ref-ru}}]]
Адзін з напрамкаў, у якім развівалі сістэму Хабла, быў звязаны з класіфікацыяй эліптычных галактык. Напрыклад, Джон Кармендзі і Ральф Бендэр у 1996 годзе выявілі, што ўласцівасці эліптычных галактык карэлююць з адхіленнем абрысу гэтых галактык ад [[Эліпс|эліптычнага]]. Выгляд галактыкі можа быць «дыскападобным» і «скрынкападобным»: у першым выпадку назіраецца лішак яркасці ўздоўж [[Вялікая паўвось|вялікай і малой восей]] эліпса, які прыблізна апісвае абрыс галактыкі, а ў другім выпадку — лішак яркасці ўздоўж бісектрыс да гэтых восяў. У стражэйшай, колькаснай форме гэта выяўляецца велічынёй аднаго з складнікаў пры раскладанні формы [[Ізафота|ізафот]] ў [[Рад Фур’е|радзе Фур’е]]{{Sfn|Buta|2011|pp=17—18}}{{Sfn|Сурдин|2017|с=227}}.

Эліптычныя галактыкі дыскападобнага выгляду прыкметна верцяцца, маюць умераныя свяцільнасці, ядры ў іх не занадта выяўлены. Яны маюць уласны абрыс [[Эліпсоід вярчэння|пляскатага двухвосевага эліпсоіда]], а размеркаванне хуткасцяў зорак у іх ёсць [[Ізатрапія|ізатропным]]. Скрынкападобныя эліптычныя галактыкі буйнейшыя, практычна не верцяцца, а ядро ў іх досыць выразнае. Па абрысе яны блізкія да [[Эліпсоід|трохвосевых эліпсоідаў]], што звязана з [[анізатрапія]]й размеркавання хуткасцяў у іх. Скрынкападобныя галактыкі складаюць больш ранні марфалагічны тып, чым дыскападобныя, і, па ўсёй бачнасці, гэтыя два тыпы аб’ектаў маюць розную прыроду{{Sfn|Сурдин|2017|с=227—228}}.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Прыклады эліптычных галактык з ярка выяўленымі скрынкападобнай і дыскападобнай формамі ў аглядзе SDSS{{#tag:ref|{{Артыкул|спасылка=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1988A&AS...74..385B|аўтар=Bender R., Doebereiner S., Moellenhoff C.|загаловак=Isophote shapes of elliptical galaxies. I. The data|мова=en|год=1988|месяц=9|чысло=1|выданне=[[Astronomy and Astrophysics Supplement Series]]|том=74|старонкі=385—426|issn=0365-0138|месца=Les Ulis|выдавецтва=[[EDP Sciences]]}}}}">
Файл:NGC 5322 SDSS2.jpg|alt=|[[NGC 5322]] (скрынкападобная)
Файл:NGC 4660 SDSS.jpg|alt=|[[NGC 4660]] (дыскападобная)
</gallery>

==== Класіфікацыя лінзападобных галактык ====
У першапачатковай хаблаўскай схеме класіфікацыі лінзападобныя галактыкі не дзяліліся на падкласы. Больш за тое, доўгі час не было вядома галактык «чыстага» тыпу ''S0'', паколькі ўсе вядомыя дыскавыя галактыкі, у якіх не назіралася рукавоў, мелі перамычку, і іх адносілі да тыпу ''SBa''. У класіфікацыі Хабла — Сендыджа 1961 года лінзападобныя галактыкі былі падзеленыя на «нармальныя» лінзападобныя галактыкі (''S0'') і лінзападобныя галактыкі з перамычкай (''SB0''){{Sfn|Сурдин|2017|с=216—218}}{{Sfn|Buta|2011|pp=12—15}}{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|pp=149—153}}.

Тып ''S0'' быў падзелены на падкласы ''S0<sub>1</sub>'', ''S0<sub>2</sub>'', ''S0<sub>3</sub>'' на падставе таго, наколькі ў дыску галактыкі выразная пылавая паласа: у галактыках тыпу ''S0<sub>1</sub>'' пылавай паласы няма, а ў S0<sub>3</sub> выразная; клас ''S0<sub>2</sub>'' адпавядае прамежкаваму стану. Клас ''SB0'' быў падзелены на ''SB0<sub>1</sub>'', ''SB0<sub>2</sub>'', ''SB0<sub>3</sub>'' па ступені выразнасці перамычкі: у ''SB0<sub>1</sub>'' перамычка кароткая і шырокая і назіраецца толькі як павелічэнне яркасці па баках паблізу цэнтра, у ''SB0<sub>3</sub>'' перамычка вузкая і працяглая, а ''SB0<sub>2</sub>'' абазначае прамежкавы стан{{Sfn|Сурдин|2017|с=216—218}}{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|pp=149—153}}.

Акрамя таго, было выяўлена, што лінзападобныя галактыкі ў сярэднім цьмяней за эліптычныя і спіральныя галактыкі ранняга тыпу, таму малаімаверна, што лінзападобныя галактыкі складаюць прамежкавы клас паміж класамі ''E'' і ''Sa'' з пункту гледжання фізічных уласцівасцяў{{Sfn|van den Bergh|1998|p=12}}.

==== Класіфікацыя спіральных галактык ====
У наступных схемах спіральныя галактыкі таксама класіфікавалі больш дэталёва. Напрыклад, [[Жэрар Анры дэ Вакулёр]] дадаў прамежкавыя класы паміж галактыкамі тыпы ''Sc'' (або ''SBc'') і ''Irr'', а таксама ўвёў дадатковы крытэрый класіфікацыі — па наяўнасці ў галактыцы кальца (гл. ніжэй{{Пераход|Класіфікацыя дэ Вакулёра}}){{Sfn|Buta|2011|pp=15—16}}{{Sfn|Сурдин|2017|с=217}}.

== Класіфікацыя дэ Вакулёра ==
[[Файл:Hubble - de Vaucouleurs Galaxy Morphology Diagram.png|thumb|300x300пкс|Дыяграма марфалагічнай класіфікацыі галактык Хабла — дэ Вакулёра. {{ref-en}}]]
Адно з паляпшэнняў класіфікацыі Хабла распрацаваў [[Жэрар Анры дэ Вакулёр]] у 1959 годзе, дадзеная сістэма носіць яго імя. Паколькі да яе стварэння прывяла дыскусія дэ Вакулёра і Алана Сендыджа з нагоды магчымага развіцця класіфікацыі Хабла, гэтую сістэму часам называюць класіфікацыяй дэ Вакулёра — Сендыджа{{Sfn|Сурдин|2017|с=221}}. У сістэме дэ Вакулёра класіфікацыя праводзіцца па трох параметрах<ref name=":0" />{{Sfn|Buta|2011|pp=15—16}}.

Першы параметр называюць «ступенню» ({{Lang-en|stage}}) або «тыпам» (''{{lang|en|type}}''). Тып з некаторымі зменамі адпавядае тыпу галактыкі ў класіфікацыі Хабла, ад [[Эліптычная галактыка|эліптычных]] да [[Лінзападобная галактыка|лінзападобных]], а затым [[Спіральная галактыка|спіральным]] і [[Няправільная галактыка|няправільным]]. Другі параметр — «сямейства» (''{{lang|en|family}}'') — залежыць ад наяўнасці і выразнасці [[Галактычная перамычка|перамычкі]], прычым па гэтай прыкмеце класіфікуюцца не толькі спіральныя галактыкі, як у сістэме Хабла, але таксама лінзападобныя і няправільныя. Трэці параметр — «разнавіднасць» (''{{lang|en|variety}}'') — апісвае наяўнасць і выразнасць [[Галактычнае кальцо|кальца]] ў цэнтральнай частцы галактыкі<ref name=":0" />{{Sfn|Buta|2011|pp=15—16}}.

Напрыклад, [[NGC 4340]] — лінзападобная галактыка позняга тыпу і мае тып ''S0<sup>+</sup>''. У ёй прысутнічае і перамычка, і кальцо, так што яна ставіцца да сямейства ''SB'' і да разнавіднасці (''r''). Такім чынам, яе поўнае абазначэнне па дэ Вакулёру — ''SB(r)0<sup>+</sup>''{{Sfn|Buta|2011|pp=17—27}}.

Такім чынам, можна казаць пра «аб’ём класіфікацыі» ({{Lang-en|classification volume}}), а схему можна прадставіць у выглядзе трохмернай фігуры, падобнай на [[верацяно]]. Па восі «верацяна» адзначаны тыпы галактык ад эліптычных да няправільных, а перпендыкулярна восі — сямейства і разнавіднасці, гэта значыць розныя варыянты таго, наколькі могуць быць выяўленыя перамычкі і кальца для дадзенага тыпу галактык{{Sfn|Сурдин|2017|с=221—224}}. Паколькі галактыкі, найболей блізкія да эліптычных і да няправільных, не дэманструюць адмысловай разнастайнасці па сямействах і разнавіднасцях, то аб’ём класіфікацыі звужаецца да краёў. Напрыклад, у галактыках позніх тыпаў кольца практычна не сустракаюцца, затое вельмі часта маюцца перамычкі{{Sfn|Buta|2011|pp=15—17}}{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=13—14}}.

Дадаткова ў класіфікацыі дэ Вакулёра ўведзены абазначэнні для недакладна вызначаных класаў і для сумнеўных<ref name=":0" />.

=== Тыпы ===
Тыпы галактык у сістэме класіфікацыі дэ Вакулёра збольшага падобныя на тыя, што сустракаліся ў сістэме Хабла, аднак ёсць і адрозненні. Тып — найбольш важная частка класіфікацыі галактыкі{{Sfn|Buta|2011|pp=15—16}}.

==== Эліптычныя галактыкі ====
У параўнанні з сістэмай Хабла, у класіфікацыю эліптычных галактык былі дададзены класы ''cE'' ― кампактныя ― і ''E<sup>+</sup>'' ― позняга тыпу. Першапачаткова тып ''E<sup>+</sup>'' меў пазначаць пераходны тып паміж эліптычнымі галактыкамі і лінзападобнымі, аднак часам яго выкарыстоўваюць для абазначэння яркіх эліптычных галактык у скопішчах, у якіх прысутнічаюць цьмяныя вонкавыя абалонкі{{Sfn|Сурдин|2017|с=217, 221}}{{Sfn|Buta|2011|pp=15—20}}.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Эліптычныя галактыкі розных тыпаў па дэ Вакулёру ў [[Слаанаўскі лічбавы нябесны агляд|аглядзе SDSS]]{{Sfn|Buta|2011|pp=121, 168}}">
Файл:IC767 - SDSS DR14.jpg|[[IC 767]] (cE4)
Файл:NGC 4621 SDSS.jpg|[[M59 (аб’ект Месье)|M 59]] (E5)
Файл:SDSS NGC 4623.jpg|[[NGC 4623]] (E<sup>+</sup>7)
</gallery>

==== Лінзападобныя галактыкі ====
Для лінзападобных галактык дададзена падзел на раннія (''S0<sup>−</sup>''), прамежкавыя (''S0'' або ''S0<sup>0</sup>'') і познія (''S0<sup>+</sup>''){{Sfn|Сурдин|2017|с=217, 219}} у парадку павелічэння колькасці бачных дэталей у іх. Напрыклад, галактыкі тыпу S0<sup>−</sup> на малюнках лёгка пераблытаць з эліптычнымі. Таксама дададзены пераходны клас паміж лінзападобнымі і спіральнымі галактыкамі. ''S0/a'', у якім пачынае праяўляцца [[Галактычны рукаў|спіральная структура]]{{Sfn|Buta|2011|pp=21—23}}.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Лінзападобныя галактыкі розных тыпаў па дэ Вакулёру ў аглядзе SDSS{{Sfn|Buta|2011|p=167}}">
Файл:SDSS NGC 4203.jpeg|[[NGC 4203]] (S0<sup>−</sup>)
Файл:NGC6278 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 6278]] (S0<sup>0</sup>)
Файл:NGC4324 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 4324]] (S0<sup>+</sup>)
Файл:NGC 0932 SDSS.jpg|[[NGC 932]] (S0/a)
</gallery>

==== Спіральныя і няправільныя галактыкі ====
[[Файл:A_Peculiar_Compact_Blue_Dwarf_Galaxy.jpg|міні|300x300пкс|[[NGC 5253]] — галактыка тыпу ''I0'', здымак [[Тэлескоп Хабл|тэлескопа Хабл]]{{Sfn|Buta|2011|p=27}}.]]
У сістэме дэ Вакулёра няправільныя галактыкі ўключаны ў агульную паслядоўнасць і ідуць пасля спіральных{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=13—14}}. Да тыпаў спіральных галактык ''Sa'', ''Sb'', ''Sc'', якія былі ў класіфікацыі Хабла, дэ Вакулёр дадаў тып ''Sd'' — спіральныя галактыкі вельмі позняга тыпу — і ''Sm'' — [[Магеланава спіральная галактыка|магеланавы спіральныя галактыкі]]. Няправільныя галактыкі атрымалі абазначэнне ''Im''. Апроч гэтага, для больш тонкай класіфікацыі былі ўведзеныя прамежкавыя тыпы: ''Sab'' для галактык паміж ''Sa'' і ''Sb'' і тоесна ''Sbc'', ''Scd'', ''Sdm''{{Sfn|Buta|2011|pp=16, 23}}.

Акрамя таго, быў выдзелены тып няправільных галактык ''I0'', які выкарыстоўваецца ў выпадках, калі галактыка не выглядае асіметрычнай і неўпарадкаванай. Прыкладам тут можа служыць [[NGC 5253]], якая нагадвае лінзападобную галактыку, але без [[балдж]]а, а яе спектр адпавядае раннім [[Спектральная класіфікацыя зорак|спектральным класам]]{{Sfn|Buta|2011|pp=23, 27—28}}.

Як і ў сістэме Хабла, тыпы спіральных галактык адрозніваюцца ступенню выразнасці [[балдж]]а, вуглом закруткі [[Галактычны рукаў|спіральных рукавоў]] і іх касмыкаватасцю. У галактыках тыпу ''Scd'' балдж ёсць вельмі малы, спіральныя рукавы расчынены і выглядаюць нібы з асобных плям, яшчэ больш гэта выяўляецца ў тыпе ''Sd'', дзе спіральныя рукавы наогул невыразныя. Галактыкі тыпаў ''Sdm'' і ''Sm'' асіметрычныя, балджа ў іх практычна няма, у галактыках тыпу ''Sm'' часам можа быць толькі адзін рукаў, а [[Галактычная перамычка|перамычка]], калі ёсць, то нярэдка зрушаная адносна цэнтра{{Sfn|Buta|2011|pp=23—24}}.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Спіральныя і няправільныя галактыкі розных тыпаў па дэ Вакулёру ў аглядзе SDSS (галактыкі без перамычкі){{Sfn|Buta|2011|pp=129, 167}}">
Файл:NGC4305 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 4305]] (SAa)
Файл:NGC5351 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 5351]] (SAb)
Файл:NGC3184 - SDSS DR14 (panorama).jpg|[[NGC 3184]] (SAc)
Файл:NGC5668 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 5668]] (SAd)
Файл:IC4182 - SDSS DR14.jpg|[[IC 4182]] (SAm)
Файл:DDO 155 - SDSS DR14.jpg|[[DDO 155]] (Im)
</gallery>

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Спіральныя і няправільныя галактыкі розных тыпаў па дэ Вакулёру ў аглядзе SDSS (галактыкі з перамычкай){{Sfn|Buta|2011|pp=129, 167}}">
Файл:NGC 4314 SDSS.jpg|[[NGC 4314]] (SBa)
Файл:NGC 3351 SDSS.jpg|[[M95 (аб’ект Месье)|M 95]] (SBb)
Файл:NGC3367 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 3367]] (SBc)
Файл:NGC4519 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 4519]] (SBd)
Файл:NGC4618 - SDSS DR14 (panorama).jpg|[[NGC 4618]] (SBm)
Файл:NGC4449 - SDSS DR14 (panorama).jpg|[[NGC 4449]] (IBm)
</gallery>

==== Тыпы галактык, бачных з канта ====
У выпадку, калі галактыка назіраецца «з канта», гэта значыць калі дыск моцна нахілены да карціннай плоскасці, у клас галактыкі ўносіцца некаторая нявызначанасць. У прыватнасці, цяжка вызначыць наяўнасць перамычкі ці кальца ў такой галактыцы, таму сямейства і разнавіднасць галактыкі не заўсёды вядомыя. Пры гэтым тып галактыкі вызначаецца дастаткова надзейна. Галактыкі, назіраныя з канта, атрымліваюць дадатковае абазначэнне ''sp'' — ад {{Lang-en|spindle}} — «верацяно»{{Sfn|Buta|2011|p=26}}{{Sfn|Сурдин|2017|с=224}}.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Галактыкі розных тыпаў па дэ Вакулёру, назіраныя з канта, у аглядзе SDSS{{Sfn|Buta|2011|p=128}}">
Файл:NGC7332 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 7332]] (S0<sup>0</sup>)
Файл:NGC 5866 SDSS2.jpg|alt=|[[NGC 5866]] (S0/a)
Файл:NGC 1055 SDSS.jpg|alt=|[[NGC 1055]] (Sab)
Файл:NGC 4217 SDSS.jpg|alt=|[[NGC 4217]] (Sb)
Файл:NGC 4010 SDSS.jpg|alt=|[[NGC 4010]] (Sc)
Файл:IC2233 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[IC 2233]] (Sd)
</gallery>

==== Лікавыя ступені ====
Для розных тыпаў галактык дэ Вакулёр увёў лікавыя ступені <math>T</math>, што можа быць карысна пры колькасным аналізе галактык{{Sfn|Сурдин|2017|с=219}}{{Sfn|Binney, Merrifield|1998|p=157}}:

{| class="wikitable" style="margin:auto; clear:both;"
|+Значэнні лікавых ступеней для розных тыпаў галактык{{Sfn|Сурдин|2017|с=219}}
!Тып галактыкі
|cE
|E
|E<sup>+</sup>
|S0<sup>−</sup>
|S0<sup>0</sup>
|S0<sup>+</sup>
|S0/a
|Sa
|Sab
|Sb
|Sbc
|Sc
|Scd
|Sd
|Sdm
|Sm
|Im
|-
!Ступень <math>T</math>
|−6
|−5
|−4
|−3
|−2
|−1
|0
|1
|2
|3
|4
|5
|6
|7
|8
|9
|10
|}

=== Сямействы ===
Сямейства галактыкі адлюстроўвае наяўнасць і выразнасць [[Галактычная перамычка|перамычкі]] ў ёй, прычым у сістэме дэ Вакулёра, у адрозненне ад хаблаўскай, прадугледжана магчымасць наяўнасці перамычкі не толькі ў [[Спіральная галактыка|спіральных]], але і ў [[Лінзападобная галактыка|лінзападобных]] і [[Няправільная галактыка|няправільных галактыках]]<ref name=":0" />. Тыя галактыкі, [[Спіральная галактыка без перамычкі|у якіх перамычка зусім няма]], абазначаюць ''SA'', а [[Спіральная галактыка з перамычкай|з перамычкамі добрай выразнасці]], — ''SB'', апроч гэтага, ёсць абазначэнне ''SAB'' для галактык, дзе перамычка ёсць, але слабей выразная, за галактыкі тыпу ''SB'', — такія называюць [[Спіральная галактыка пераходнага тыпу|галактыкі пераходнага тыпу]]{{Sfn|Сурдин|2017|с=221}}. Для яшчэ больш тонкай класіфікацыі могуць выкарыстоўваць сямействы ''S<u>A</u>B'' і ''SA<u>B</u>'': першае размешчана паміж ''SA'' і ''SAB'', а другое — паміж ''SAB'' і ''SB''. Сямейства ''S<u>A</u>B'' выкарыстоўваюць для найменш выражаных перамычак, а ''SA<u>B</u>'' — для перамычак, крыху слабейшых за ''SB''{{Sfn|Buta|2011|pp=15—16, 25}}.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Спіральныя галактыкі розных сямействаў у аглядзе SDSS{{Sfn|Buta|2011|p=127}}{{#tag:ref|{{cite web|url=http://kudzu.astr.ua.edu/devatlas/images.html|title=de Vaucouleurs Atlas of Galaxies|author=Buta R. J.|website=http://kudzu.astr.ua.edu|publisher=[[University of Alabama]]|access-date=2022-05-26}}}}">
Файл:Messier74 - SDSS DR14 (panorama).jpg|[[M 74]] (SA)
Файл:NGC2964 - SDSS DR14.jpg|[[NGC 2964]] (S<u>A</u>B)
Файл:NGC 4535 SDSS.jpg|[[NGC 4535]] (SAB)
Файл:NGC 3627 SDSS.jpg|[[M66 (аб’ект Месье)|M 66]] (SA<u>B</u>)
Файл:Messier109 - SDSS DR14 (panorama).jpg|[[M109 (аб’ект Месье)|M 109]] (SB)
</gallery>

=== Разнавіднасці ===
Разнавіднасць галактыкі залежыць ад таго, ці ёсць і наколькі выражана [[Галактычнае кальцо|кальцо]] ў яе ўнутранай частцы. Калі кальцо ёсць, то звычайна [[Галактычны рукаў|спіральныя рукавы]] пачынаюцца ад яго. Галактыкі, у якіх кальцо выразнае і бесперапыннае або амаль бесперапыннае, атрымліваюць абазначэнне ''(r)'', а тыя, у якіх яго няма, а спіральныя рукавы пачынаюцца відавочна з цэнтра, абазначаюцца ''(s)''. Прамежкавы стан пазначаецца ''(rs)'', да яго адносяцца, напрыклад, відавочна няпоўныя кольцы. Таксама выкарыстоўваюцца разнавіднасці ''(<u>r</u>s)'' і ''(r<u>s</u>)'': першая размешчана паміж ''(r)'' і ''(rs)'', а другая — паміж ''(rs)'' і ''(s)''. Разнавіднасць ''(<u>r</u>s)'' выкарыстоўваецца для кольцаў, якія складаюцца з туга закручаных спіральных рукавоў і не цалкам загорнутыя, а ''(r<u>s</u>)'' — для вельмі слаба адрозных структур падобнага тыпу{{Sfn|Buta|2011|pp=15—17, 25—26}}.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Спіральныя галактыкі розных разнавіднасцяў у аглядзе SDSS{{Sfn|Buta|2011|p=127}}{{#tag:ref|{{cite web|url=http://kudzu.astr.ua.edu/devatlas/images.html|title=de Vaucouleurs Atlas of Galaxies|author=Buta R. J.|website=http://kudzu.astr.ua.edu|publisher=[[University of Alabama]]|access-date=2022-05-26}}}}">
Файл:NGC 5850 SDSS2.jpg|alt=|[[NGC 5850]] (r)
Файл:NGC5905 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 5905]] (<u>r</u>s)
Файл:NGC 0266 SDSS.jpg|alt=|[[NGC 266]] (rs)
Файл:NGC 5371 SDSS2.jpg|alt=|[[NGC 5371]] (r<u>s</u>)
Файл:NGC3507 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 3507]] (s)
</gallery>

=== Дадатковыя дэталі структуры ===
[[Файл:NGC_2273_PanS.jpg|міні|300x300пкс|[[NGC 2273]] — галактыка з двума вонкавымі кольцамі ў аглядзе [[Pan-STARRS]]{{Sfn|Buta|2011|p=28}}.]]
Пры наяўнасці ў галактыцы асаблівых відаў [[Галактычнае кальцо|кольцаў]] або псеўдакольцаў, [[Галактычная перамычка|перамычак]], а таксама [[Галактычная лінза|лінз]], выкарыстоўваюцца адпаведныя дадатковыя абазначэнні{{Sfn|Buta|2011|p=28}}.

==== Кольцы і псеўдакольцы ====
Пры класіфікацыі галактык па разнавіднасці разглядаюцца толькі ўнутраныя кольцы — кольцы сярэдніх памераў, якія па памеры супадаюць з перамычкай, калі тая прысутнічае, але ў галактыках сустракаюцца і іншыя тыпы кольцаў. Вонкавыя кольцы ― буйнейшыя, часта дыфузныя структуры, памеры якіх звычайна прыблізна ўдвая больш за перамычкі, ― абазначаюцца ''(R)'' перад стандартным абазначэннем галактыкі. Напрыклад, галактыка тыпу ''SB(r)0<sup>+</sup>'', у якой ёсць вонкавае кольца, будзе пазначацца ''(R)SB(r)0<sup>+</sup>''. Вядомыя і галактыкі, што маюць два паасобныя знешнія кольцы, ― яны атрымліваюць дадатковае абазначэнне ''(RR)''. Вонкавыя псеўдакольцы ― структуры, якія вонкава падобныя на кольцы, але фізічна ёсць спіральнымі рукавамі, закручаныя такім чынам, што замыкаюцца ― яны абазначаюцца ''(R′)''{{Sfn|Buta|2011|pp=10, 28—30}}.

Вылучаюць таксама адмысловыя падтыпы вонкавых кольцаў і псеўдакольцаў{{Sfn|Buta|2011|pp=28—30}}:

* Вонкавыя кольцы тыпу ''(R<sub>1</sub>)'' адрозніваюцца невялікімі ўвагнутасцямі зблізку канцоў перамычкі;
* Псеўдакольцы тыпу ''(R′<sub>1</sub>)'' вонкава падобныя на кольцы тыпу ''(R<sub>1</sub>)'', але ёсць двума спіральнымі рукавамі, закручанымі на 180° ад канцоў перамычкі;
* Псеўдакольцы тыпу ''(R′<sub>2</sub>)'' ёсць двума спіральнымі рукавамі, закручанымі на 270° ад канцоў перамычкі;
* Структуры тыпу ''(R<sub>1</sub>R′<sub>2</sub>)'' складаюцца з кальца тыпу ''(R<sub>1</sub>)'' і псеўдакальца тыпу ''(R′<sub>2</sub>)''.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Галактыкі са вонкавымі кольцамі розных відаў у аглядзе SDSS{{Sfn|Buta|2011|pp=130—132}}{{#tag:ref|{{cite web|url=http://kudzu.astr.ua.edu/devatlas/images.html|title=de Vaucouleurs Atlas of Galaxies|author=Buta R. J.|website=http://kudzu.astr.ua.edu|publisher=[[University of Alabama]]|access-date=2022-05-26}}}}">
Файл:NGC 3945 SDSS.jpg|alt=|[[NGC 3945]] (R)
Файл:NGC2962 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 2962]] (R′)
Файл:NGC5945 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 5945]] (R<sub>1</sub>)
Файл:NGC3504 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 3504]] (R′<sub>1</sub>)
Файл:NGC1211 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 1211]] (R<sub>1</sub>R′<sub>2</sub>)
Файл:NGC5409 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 5409]] (R′<sub>2</sub>)
</gallery>

==== Лінзы ====
[[Галактычная лінза|Лінзы]] — структуры з практычна раўнамернай яркасцю і даволі рэзкімі межамі, якія маюць круглае ці трохі выцягнутае эліптычнае абрыс, яны часта сустракаюцца ў галактыках тыпу ''S0''. Лінзы могуць мець розныя памеры, і па аналогіі з кольцамі іх завуць унутранымі або вонкавымі. Унутраныя лінзы атрымліваюць абазначэнне ''(l)'', а вонкавыя — ''(L)'', у пазначэнні марфалагічнага тыпу галактыкі гэтыя знакі ставяцца на тыя ж месцы, што і абазначэнні ''(r)'' і ''(R)'' для ўнутраных і вонкавых кольцаў адпаведна. Так, напрыклад, галактыка [[NGC 1543]] пазначаецца ''(R)SB(l)0/a'', а [[NGC 2983]] — ''(L)SB(s)0<sup>+</sup>''{{Sfn|Buta|2011|pp=11, 30—31}}.

Пераход паміж лінзамі і кольцамі ў галактыках можа быць плыўным: напрыклад, для апісання ўнутранага кальца невялікай кантраснасці на тле выразнай унутранай лінзы выкарыстоўваюць пазначэнне ''(rl)''. Для больш тонкай класіфікацыі могуць выкарыстоўвацца тыпы ''(<u>r</u>l)'' і ''(r<u>l</u>)'', па аналогіі з кольцамі (гл. вышэй{{Пераход|Разнавіднасці}}). Для слабых вонкавых кольцаў на тле вонкавых лінзаў па аналогіі ўжываюць пазначэнне ''(RL)'', а таксама ''(<u>R</u>L)'' і ''(R<u>L</u>)'' для больш тонкай класіфікацыі. Яшчэ адзін рэдкі тып — унутранае псеўдакальцо на тле лінзы — пазначаецца ''(r′l)'', прыкладам галактыкі з такой структурай з’яўляецца [[NGC 4314]]{{Sfn|Buta|2011|pp=30—31}}.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Пераход паміж унутранымі кольцамі і лінзамі на прыкладзе галактык у аглядзе SDSS{{#tag:ref|{{cite web|url=http://kudzu.astr.ua.edu/devatlas/images.html|title=de Vaucouleurs Atlas of Galaxies|author=Buta R. J.|website=http://kudzu.astr.ua.edu|publisher=[[University of Alabama]]|access-date=2022-05-26}}}}">
Файл:NGC 4340.jpg|alt=|[[NGC 4340]] (r)
Файл:NGC3945 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 3945]] (rl)
Файл:NGC3245 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 3245]] (l)
</gallery>

==== Ядзерныя кольцы, перамычкі і лінзы ====
У некаторых выпадках у галактыках прысутнічаюць кольцы, перамычкі і лінзы маленькіх памераў, якія завуцца ядзернымі. Напрыклад, памер ядзернай перамычкі ў сярэднім складае каля дзясятай часткі памераў звычайнай; пры наяўнасці ў галактыцы перамычак абодвух відаў іх называюць першаснай і другаснай перамычкамі. Наяўнасць ядзерных кольцаў, перамычак і лінзаў абазначаецца сімваламі, адпаведна, ''nr'', ''nb'' і ''nl'', якія ставяцца разам з абазначэннем разнавіднасці: напрыклад, галактыка [[M95 (аб’ект Месье)|M 95]] мае абазначэнне ''SB(r, nr)b''{{Sfn|Buta|2011|pp=31—33}}.

== Класіфікацыя ван дэн Берга ==
Яшчэ адну схему класіфікацыі, якая часткова абапіраецца на схему Хабла, распрацаваў [[Сідні ван дэн Берг]] у 1976 годзе<ref name=":3">{{артыкул|спасылка=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1976ApJ...206..883V|аўтар=van den Bergh S.|загаловак=A new classification system for galaxies|мова=en|год=1976|месяц=6|чысло=1|выданне=[[The Astrophysical Journal]]|том=206|старонкі=883—887|issn=0004-637X|месца=Bristol|выдавецтва=[[IOP Publishing]]|doi=10.1086/154452|archive-date=2022-06-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220607130646/https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1976ApJ...206..883V}}</ref>. Іншая назва гэтай сістэмы — DDO-класіфікацыя (ад {{lang-en|[[David Dunlap Observatory]]}}). У ёй галактыкі маюць два параметры: марфалагічны тып, які з некаторымі зменамі адпавядае тыпу галактыкі па Хаблу, і клас свяцільнасці, які адлюстроўвае абсалютную свяцільнасць галактыкі{{Sfn|Сурдин|2017|с=224—225}}.

=== Марфалагічныя тыпы ===
[[Файл:Van_den_Bergh_(DDO)_classification-ru.svg|міні|300x300пкс|Схематычны паказ класіфікацыі ван дэн Берга. Для прастаты паказаны толькі галактыкі без перамычкі.]]
[[Файл:NGC_4921_by_HST.jpg|злева|міні|307x307пкс|[[NGC 4921]] — [[анемічная галактыка]], здымак [[Тэлескоп Хабл|тэлескопа Хабл]]{{Sfn|Buta|2011|p=36}}.]]
Марфалагічныя тыпы галактык у класіфікацыі ван дэн Берга пазначаюцца гэтак жа, як і ў класіфікацыі Хабла, але ў першай прысутнічаюць дадатковыя тыпы галактык, а паслядоўнасць тыпаў выглядае па-іншаму. У схеме ван дэн Берга [[лінзападобныя галактыкі]] разглядаюцца не як пераходны тып паміж [[Эліптычная галактыка|эліптычнымі галактыкамі]] і [[Спіральная галактыка|спіральнымі]], а як асобная паслядоўнасць, нароўні са спіральнымі галактыкамі<ref name=":3" />{{Sfn|Сурдин|2017|с=224—225}}.

Паміж лінзападобнымі галактыкамі і спіральнымі вылучаецца прамежкавая паслядоўнасць [[Анемічная галактыка|анемічных галактык]] (або «бледных спіральных», {{lang-en|anemic spirals}}){{Sfn|Сурдин|2017|с=224—225}}. Анемічныя галактыкі адрозніваюцца невыразным, слабым спіральным узорам, што выклікана меншай колькасцю [[Міжзоркавы газ|газу]] і, такім чынам, ніжэйшым [[Тэмп зоркаўтварэння|тэмпам зоркаўтварэння]], чым у звычайных спіральных галактык таго ж тыпу па Хаблу. Аб’екты такога тыпу часцей сустракаюцца ў [[Скопішча галактык|скопішчах галактык]] — па ўсёй бачнасці, на галактыкі ў скопішчах дзейнічае {{iw|лабавы ціск||en|ram pressure}} (''{{lang|en|ram pressure}}''), з-за чаго яны хутка губляюць газ. Анемічныя галактыкі атрымліваюць абазначэнне A замест S для спіральных галактык{{Sfn|Buta|2011|p=36}}{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=27—28}}<ref>{{cite web|url=http://www.daviddarling.info/encyclopedia/S/spiralgal.html|title=Spiral galaxy|author=Darling D.|website=Internet Encyclopedia of Science|access-date=2022-06-07|archive-date=2022-06-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20220616145231/https://www.daviddarling.info/encyclopedia/S/spiralgal.html|url-status=live}}</ref>.

У кожнай паслядоўнасці вылучаюцца падтыпы ''a'', ''b'', ''c'' па суадносінах свяцільнасцяў [[Галактычны дыск|дыска]] і [[балдж]]а: для падтыпаў у парадку ''a'', ''b'', ''c'' гэтыя суадносіны ўзрастаюць. Такім чынам, у паслядоўнасці лінзападобных галактык вылучаюць тыпы ''S0a'', ''S0b'', ''S0c'', анемічных — ''Aa'', ''Ab'', ''Ac'' — і спіральных — ''Sa'', ''Sb'', ''Sc''. Акрамя таго, галактыкі з выразнай перамычкай дадаткова атрымліваюць абазначэнне ''B'', а галактыкі з слабейшай перамычкай — ''(B)'', так што тыпы ''S'', ''S(B)'' і ''SBу'' сістэме ван дэн Берга адпавядаюць сямействам ''SA'', ''SAB'' і ''SB'' у сістэме дэ Вакулёра (гл. вышэй{{Пераход|Сямействы}}). Такім чынам, напрыклад, галактыка [[M91 (аб’ект Месье)|M 91]] мае марфалагічны тып ''A(B)b''<ref name=":3" />{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=23—24}}.

=== Класы свяцільнасці ===
Другі параметр у сістэме ван дэн Берга — клас свяцільнасці, які адлюстроўвае абсалютную свяцільнасць галактыкі. Па аналогіі з [[Клас свяцільнасці|класамі свяцільнасці для зорак]] класы свяцільнасці для галактык абазначаюцца рымскімі лічбамі: Ⅰ — звышгіганты, Ⅱ — яркія гіганты, Ⅲ — гіганты, Ⅳ — субгіганты і Ⅴ — карлікі, у парадку памяншэння свяцільнасці. Класу Ⅰ адпавядае [[абсалютная зорная велічыня]] −20,5<sup>m</sup> у [[Фотаметрычная сістэма UBV|паласе ''B'']], што эквівалентна свяцільнасці 2{{E|10}} {{Lo}}, а класу Ⅴ ― велічыня −14<sup>m</sup>, адпаведная свяцільнасці {{E|8|0}} {{Lo}}{{Sfn|Сурдин|2017|с=224—225}}. Прамежкавыя тыпы Ⅰ-Ⅱ, Ⅱ-Ⅲ, Ⅲ-Ⅳ, Ⅳ-Ⅴ таксама выкарыстоўваюцца{{Sfn|Buta|2011|p=37}}.

Галактыкі розных класаў свяцільнасці адрозніваюцца вонкава: у прыватнасці, звышгіганцкія спіральныя галактыкі маюць працяглыя і добра акрэсленыя спіральныя рукавы, а ў карлікавых спіральных галактык яны звычайна выяўляюцца слаба і маюць няправільную форму. Спіральныя галактыкі тыпаў ''Sa'' і ''Sb'' практычна не бываюць цьмяней класа свяцільнасці Ⅲ, у той час як у класе ''Sc'' распаўсюджаны галактыкі любых свяцільнасцяў, а сярод няправільных галактык, наадварот, не сустракаюцца галактыкі класаў Ⅰ і Ⅱ{{Sfn|Сурдин|2017|с=224—225}}{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=23—24}}{{Sfn|Buta|2011|p=37}}.

Па гэтых прычынах у класіфікацыі ван дэн Берга для класа свяцільнасці Ⅳ замест звычайных падкласаў спіральных галактык вылучаюць марфалагічныя тыпы па гладкасці спіральных рукавоў: ''S<sup>−</sup>'', ''S'' і ''S<sup>+</sup>''. Падтып S<sup>−</sup> ― ранні, і ў ім рукавы найбольш гладкія, а ''S<sup>+</sup>'' ― позні, і ў ім рукавы найбольш касмыкаватыя, ''S'' ― прамежкавы падтып. Для класа Ⅴ падкласы вылучыць не ўдаецца наогул, таму выкарыстоўваецца адно абазначэнне ''S''{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=23—24}}{{Sfn|Buta|2011|pp=37—38}}.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Спіральныя галактыкі розных класаў свяцільнасці па ван дэн Бергу{{Sfn|Buta|2011|p=139}}">
Файл:NGC 4321 SDSS.jpg|alt=|[[M100 (аб’ект Месье)|M 100]], [[SDSS]] (Sc Ⅰ)
Файл:NGC3184 - SDSS DR14 (panorama).jpg|alt=|[[NGC 3184]], SDSS (Sc Ⅱ)
Файл:NGC 2403 SDSS 2.jpg|alt=|[[NGC 2403]], SDSS (Sc Ⅲ)
Файл:NGC 0247 DSS.jpg|alt=|[[NGC 247]], DSS (S<sup>−</sup> Ⅳ)
Файл:NGC 0045 DSS.jpg|alt=|[[NGC 45]], DSS (S<sup>−</sup> Ⅳ–Ⅴ)
</gallery>

== Класіфікацыя Моргана ==
У сістэме класіфікацыі, якую распрацаваў [[Уільям Уілсан Морган]] у 1958 годзе, да ўвагі прымаюцца засяроджванне зорак і яркасці да цэнтра і спектр цэнтральнай часткі ў аптычным дыяпазоне, а ў другую чаргу — бачная форма галактыкі. Часам яна называецца Еркскай сістэмай, паколькі Морган распрацаваў яе ў [[Еркская абсерваторыя|Еркскай абсерваторыі]]{{Sfn|van den Bergh|1998|p=33}}{{Sfn|Сурдин|2017|с=220—221}}.

=== Спектральныя тыпы галактык ===
Засяроджванне зорак, а значыць, і яркасці да цэнтра, пазначаецца разам са спектрам у аптычным дыяпазоне, паколькі гэтыя параметры моцна злучаны адзін з адным. У схеме Моргана спектральны тып галактыкі пазначаецца знакамі ''a'', ''f'', ''g'', ''k'' у адпаведнасці са [[Спектральная класіфікацыя зорак|спектральнымі класамі]] зорак ''[[Зорка спектральнага класа A|A]]'', ''[[Зорка спектральнага класа F|F]]'', ''[[Зорка спектральнага класа G|G]]'', ''[[Зорка спектральнага класа K|K]]'', акрамя таго, выкарыстоўваюцца прамежкавыя класы ''af'', ''fg'', ''gk''. У галактыках спектральнага тыпу ''a'' засяроджванне яркасці да цэнтра найменшае, а ў галактыках тыпу ''k'' — найбольшае{{Sfn|Сурдин|2017|с=220—221}}{{Sfn|van den Bergh|1998|p=33}}.

Такім чынам, да спектральнага тыпу ''k'' адносяцца, напрыклад, гіганцкія эліптычныя галактыкі і такія спіральныя, як [[M31 (аб’ект Месье)|M 31]], дзе балдж уносіць значны ўклад у свяцільнасці, а да тыпу ''a'' — няправільныя галактыкі і спіральныя позняга тыпу. Спектральны тып па Моргану і марфалагічны тып па Хаблу карэлююць, хоць, напрыклад, галактыкі тыпу ''Sc'' па Хаблу займаюць даволі шырокі дыяпазон спектральных тыпаў — ад ''a'' да ''g''. Цесная сувязь спектра і засяроджвання тлумачыцца тым, што зоркі пазнейшых спектральных класаў у галактыках мацней засяроджаны да цэнтра, чым зоркі ранніх класаў{{Sfn|Сурдин|2017|с=220—221}}{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=33, 37—38}}.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Спіральныя галактыкі розных спектральных тыпаў па Моргану ў [[SDSS|аглядзе SDSS]]{{#tag:ref|{{артыкул|спасылка=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1958PASP...70..364M|аўтар=Morgan W. W.|загаловак=A Preliminary Classification of the Forms of Galaxies According to Their Stellar Population|мова=en|год=1958|месяц=8|чысло=1|выданне=[[Publications of the Astronomical Society of the Pacific]]|том=70|старонкі=364|issn=0004-6280|месца=Chicago|выдавецтва=[[IOP Publishing]] in benaf of [[Astronomical Society of the Pacific]]|doi=10.1086/127243}}}}">
Файл:NGC3389 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 3389]] (a)
Файл:NGC3485 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 3485]] (af)
Файл:NGC3512 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 3512]] (f)
Файл:NGC 4321 SDSS.jpg|alt=|[[M100 (аб’ект Месье)|M 100]] (fg)
Файл:NGC 5850 SDSS2.jpg|alt=|[[NGC 5850]] (g)
Файл:NGC6384 - SDSS DR14 (panorama).jpg|alt=|[[NGC 6384]] (gk)
Файл:NGC 3031 SDSS (M81).jpg|alt=|[[M81 (аб’ект Месье)|M 81]] (k)
</gallery>

=== Сямействы галактык па формах ===
[[Файл:NGC4874_-_SDSS_DR14.jpg|міні|300x300пкс|[[NGC 4874]] — [[галактыка тыпу cD]] у аглядзе SDSS{{Sfn|Buta|2011|p=154}}.]]
Яшчэ адзін параметр класіфікацыі — бачная форма галактыкі. У сістэме Моргана выкарыстоўваюцца наступныя абазначэнні{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=33—34}}:

* E — эліптычныя галактыкі;
* S — спіральныя галактыкі;
* B — [[Спіральная галактыка з перамычкай|спіральныя галактыкі з перамычкай]];
* I — няправільныя галактыкі;
* L — [[Галактыка нізкай павярхоўнай яркасці|галактыкі нізкай павярхоўнай яркасці]];
* N — галактыкі з яркім ядром;
* D — галактыкі [[Вярчальная сіметрыя|вярчальна-сіметрычнай]] формы без спіральных рукавоў, не падобныя на эліптычныя.

Да галактык класа ''N'' у дадзенай сістэме могуць быць прылічаныя [[квазар]]ы (якія не былі вядомыя на час складання сістэмы), [[Актыўныя ядра галактык|галактыкі з актыўнымі ядрамі]] альбо галактыкі са [[Успышка зоркаўтварэння|ўспышкай зоркаўтварэння]] у ядры. Клас ''D'' уключае ў сябе розныя аб’екты: лінзападобныя галактыкі, эліптычныя галактыкі, дэфармаваныя [[Прыліўныя ўзаемадзеянні|прыліўнымі ўзаемадзеяннямі]], а таксама вельмі яркія эліптычныя галактыкі з працяглымі абалонкамі. Гэтыя яркія эліптычныя галактыкі пазней былі выдзелены ў асобны тып — [[Галактыка тыпу cD|галактыкі тыпу ''cD'']]{{заўвага|Прэфікс «c» прыйшоў са [[Спектральная класіфікацыя зорак|спектральнай класіфікацыі зорак]], дзе ён абазначаў вузкія лініі ў спектры, якія сустракаюцца ў зорак-звышгігантаў{{Sfn|van den Bergh|1998|p=34}}.}}, цяпер гэтая назва выкарыстоўваецца і ў асобнасці ад класіфікацыі Моргана. Яны часта сустракаюцца ў цэнтрах скопішч галактык, маюць больш спадзісты градыент яркасці ў знешніх абласцях, чым звычайныя эліптычныя галактыкі, і, па ўсёй бачнасці, з’яўляюцца вынікам шматразовага [[Зліццё галактык|зліцця]], альбо разбурэнняў мноства галактык прыліўнымі сіламі{{Sfn|Сурдин|2017|с=220—221}}{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=33—35}}{{Sfn|Buta|2011|pp=12, 61—62}}.

Да абазначэння формы галактыкі дадаецца лічба ад 1 да 7, якая адлюстроўвае бачную пляскатасць галактыкі. 1 адпавядае галактыкам, бачным плазам, 7 — бачным з канта. Такім чынам, напрыклад, спіральная галактыка са слабым засяроджваннем яркасці да цэнтра, бачнае практычна плазам, можа мець клас ''afS1'', а пляскатая эліптычная з моцным засяроджваннем — ''kE6''{{Sfn|Сурдин|2017|с=220—221}}{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=33—34}}.

== Класіфікацыя спіральных рукавоў Элмегрын ==
У разгледжаных вышэй сістэмах класіфікацыі тып галактыкі дае толькі прыблізнае ўяўленне аб выглядзе яе спіральных рукавоў. Адну са схем, якая больш падрабязна разглядае менавіта спіральную структуру, распрацавалі {{iw|Дэбра Элмегрын|Дэбра|en|Debra Elmegreen}} і {{iw|Брус Элмегрын||en|Bruce Elmegreen}} у 1987 годзе. У ёй вылучаецца 10 варыянтаў спіральнай структуры: ад ''AC 1'' для галактык, званых [[Флакулентная спіральная галактыка|флакулентнымі]], з неўпарадкаванымі, «ірванымі» спіральнымі рукавамі, да ''AC 12''{{заўвага|У першапачатковым варыянце класіфікацыі было 12 варыянтаў; варыянты 10 і 11 пазней былі выключаны, а варыянт 12 захаваўся<ref name=":4" />.}} для тых галактык, дзе спіральныя рукавы працяглыя, сіметрычныя і выразна прасочваюцца, — такія называюць [[Спіральная галактыка з упарадкаванай структурай|галактыкамі з упарадкаванай структурай]]. Сярод галактык астатніх тыпаў да флакулентных адносяць галактыкі тыпаў ''AC 1-4'', а да галактык з упарадкаванай структурай — тыпаў ''AC 5-12''. Тып галактыкі ў гэтай класіфікацыі, як высветлілася, не залежыць ад тыпу галактыкі па Хаблу<ref name=":4">{{артыкул|спасылка=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1987ApJ...314....3E|аўтар=Elmegreen D. M., Elmegreen B. G.|загаловак=Arm Classifications for Spiral Galaxies|мова=en|год=1987|месяц=3|чысло=1|выданне=[[The Astrophysical Journal]]|том=314|старонкі=3|issn=0004-637X|месца=Bristol|выдавецтва=[[IOP Publishing]]|doi=10.1086/165034|archive-date=2022-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20220303030325/https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1987ApJ...314....3E}}</ref>{{Sfn|Buta|2011|pp=33—37}}{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=17—19}}.

Кожны тып, выкарыстоўваны ў дадзенай схеме, мае сваё апісанне<ref name=":4" />:

* ''AC 1'': хаатычныя ашмёткі спіральных рукавоў без якой-небудзь сіметрыі;
* ''AC 2'': абрыўкі спіральных рукавоў, размеркаваныя хаатычна;
* ''AC 3'': абрыўкі спіральных рукавоў, раўнамерна размеркаваныя вакол цэнтра;
* ''AC 4'': адзін выяўлены спіральны рукаў, альбо фрагментаваныя спіральныя рукавы;
* ''AC 5'': два сіметрычных, кароткіх рукавы ва ўнутраных частках галактыкі, няправільная форма рукавоў у знешніх абласцях;
* ''AC 6'': два сіметрычных рукавы ва ўнутраных частках галактыкі, «пёрыстая» структура ў вонкавых абласцях;
* ''AC 7'': два сіметрычных, працяглых рукавы ў знешніх частках галактыкі, няправільная форма рукавоў ва ўнутраных абласцях;
* ''AC 8'': туга закручаныя колцападобныя рукавы;
* ''AC 9'': два сіметрычных рукавы ва ўнутраных частках галактыкі, некалькі працяглых рукавоў у знешніх частках;
* ''AC 12'': два працяглых сіметрычных рукавы ва ўсім дыску.

<gallery class="center" heights="150" mode="packed" caption="Галактыкі са спіральнай структурай розных тыпаў па Элмегрын ў [[SDSS|аглядзе SDSS]]{{Sfn|Buta|2011|p=138}}{{#tag:ref|{{артыкул|спасылка=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1987ApJ...314....3E|аўтар=Elmegreen D. M., Elmegreen B. G.|загаловак=Arm Classifications for Spiral Galaxies|мова=en|год=1987|месяц=3|чысло=1|выданне=[[The Astrophysical Journal]]|том=314|старонкі=3|issn=0004-637X|месца=Bristol|выдавецтва=[[IOP Publishing]]|doi=10.1086/165034}}}}">
Файл:NGC3447 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 3447]] (AC 1)
Файл:NGC3274 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 3274]] (AC 2)
Файл:NGC 5055 SDSS2.jpg|alt=|[[NGC 5055]] (AC 3)
Файл:NGC 2403 SDSS 2.jpg|alt=|[[NGC 2403]] (AC 4)
Файл:NGC1084 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 1084]] (AC 5)
Файл:NGC 3351 SDSS.jpg|alt=|[[M95 (аб’ект Месье)|M 95]] (AC 6)
Файл:NGC3227 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 3227]] (AC 7)
Файл:NGC3504 - SDSS DR14.jpg|alt=|[[NGC 3504]] (AC 8)
Файл:NGC 5364 SDSS2.jpg|alt=|[[NGC 5364]] (AC 9)
Файл:NGC 5194 95 ARP85 SDSS2.jpg|alt=|[[M51 (аб’ект Месье)|M 51]] (AC 12)
</gallery>

Аўтары гэтай класіфікацыі таксама прапаноўвалі прасцейшую схему, у якой спіральныя галактыкі падзяляліся на флакулентныя (''F''), шматрукаўныя (''M'') і галактыкі з упарадкаванай структурай (''G''). Па ўсёй бачнасці, спіральная структура розных відаў узнікае пад дзеяннем розных механізмаў — напрыклад, упарадкаваная спіральная структура добра тлумачыцца [[Тэорыя хваль шчыльнасці|тэорыяй хваль шчыльнасці]], а флакулентная — {{iw|Мадэль самападтрымліваемага зоркаўтварэння|мадэллю самападтрымліваемага зоркаўтварэння|en|SSPSF model}}{{Sfn|Buta|2011|pp=34—35}}{{Sfn|van den Bergh|1998|pp=19—20}}.

== Асаблівыя тыпы галактык ==
[[Файл:UGC_1810_and_UGC_1813_in_Arp_273_(captured_by_the_Hubble_Space_Telescope).jpg|міні|304x304пкс|Узаемадзейныя галактыкі [[Arp 273]], якія адносяцца да [[Пекулярная галактыка|пекулярных]], здымак [[Тэлескоп Хабл|тэлескопа Хабл]]{{Sfn|Сурдин|2017|с=15 цветной вкладки}}.]]
Існуюць распаўсюджаныя абазначэнні некаторых тыпаў галактык, якія выкарыстоўваюцца незалежна ад абранай схемы класіфікацыі<ref name=":0" />. Напрыклад, некалькі працэнтаў галактык не ўпісваецца ў асноўныя схемы класіфікацыі — іх называюць [[Пекулярная галактыка|пекулярнымі]] (''P'', ад {{Lang-en|peculiar}} — «незвычайны»), а іхнія асаблівасці часцей за ўсё звязаны з [[Узаемадзейныя галактыкі|узаемадзеяннем з іншымі галактыкамі]]<ref name=":5" /><ref name=":0" />{{Sfn|Сурдин|2017|с=229}}.

[[Карлікавыя галактыкі]] таксама часта разглядаюць асобна ад больш яскравых і буйных. Гэтыя галактыкі вельмі шматлікія, але з-за невысокай свяцільнасці іх цяжка выявіць на вялікай адлегласці. Для іхняга абазначэння выкарыстоўваюць прэфікс ''d'' (ад {{Lang-en|dwarf}} — «карлік»): напрыклад, можна вылучыць [[Карлікавая эліптычная галактыка|карлікавыя эліптычныя галактыкі]] (''dE'') і [[Карлікавая няправільная галактыка|карлікавыя няправільныя]] (''dIrr''), а таксама больш рэдкі тып — [[Карлікавая спіральная галактыка|карлікавыя спіральныя]] (''dS''). Таксама сустракаюцца і такія карлікавыя галактыкі, у якіх практычна няма аналагаў сярод яркіх. Гэта [[Карлікавая сфераідальная галактыка|карлікавыя сфераідальныя галактыкі]] (''dSph'') — аб’екты, падобныя на шаравыя зорныя скопішчы, павялічаныя ў памерах, з нізкай [[Павярхоўная яркасць|павярхоўнай яркасцю]], і [[Карлікавая блакітная кампактная галактыка|карлікавыя блакітныя кампактныя галактыкі]] (''dBCG'') — галактыкі невялікага памеру, дзе ідзе актыўнае [[зоркаўтварэнне]], з-за чаго ў іх даволі высокая павярхоўная яркасць{{Sfn|Сурдин|2017|с=228—229}}.

[[Галактыкі з нізкай павярхоўнай яркасцю]] (''LSB'', ад ''{{lang|en|«low surface brightness»}}'') — яшчэ адзін тып галактык, які вылучаюць. Верагодна, яны шматлікія, але іх цяжка шукаць, паколькі іхняя павярхоўная яркасць значна ніжэй, чым яркасць [[Начное неба|начнога неба]]. Такія галактыкі могуць быць вельмі рознымі па памерах{{Sfn|Сурдин|2017|с=229—230}}.

Галактыкі з [[Актыўныя ядра галактык|актыўнымі ядрамі]] таксама разглядаюцца асобна. Усе іх аб’ядноўвае тое, што ў іхніх цэнтральных частках адбываюцца працэсы, якія прыводзяць да вылучэння вялікай колькасці энергіі. Вылучаюць розныя тыпы галактык з актыўнымі ядрамі: [[сейфертаўскія галактыкі]] (''S''), [[Радыёгалактыка|радыёгалактыкі]], [[квазар]]ы (''Q''), [[Лацэртыда|лацэртыды]]<ref name=":0" />{{Sfn|Сурдин|2017|с=230—232}}.

== Гістарычныя сістэмы класіфікацыі ==
Да стварэння сістэмы класіфікацыі Хабла існавалі і іншыя схемы класіфікацыі галактык, аднак яны ў канчатковым выніку не прыжыліся. Напрыклад, у 1908 годзе [[Макс Вольф]] упершыню прапанаваў такую сістэму, у якой разглядалася паслядоўнасць тыпаў — ад найболей аморфных да такіх, у якіх спіральная структура выразна бачная<ref>{{артыкул|спасылка=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1908PAIKH...3..109W|аўтар=Wolf M.|загаловак=Die Klassifizierung der kleinen Nebelflecken|мова=de|год=1908|месяц=7|чысло=1|выданне=Publikationen des Astrophysikalischen Instituts Koenigstuhl-Heidelberg|том=3|старонкі=109—112|месца=Heidelberg|выдавецтва=[[Гейдэльбергская абсерваторыя|Astrophysikalischen Instituts Koenigstuhl-Heidelberg]]|archive-date=2022-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20220303141119/https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1908PAIKH...3..109W}}</ref>. Сістэма Вольфа ў некаторых працах выкарыстоўвалася да 1940-х гадоў, а ў адной са сваіх ранніх прац яе выкарыстоўваў і сам Хабл. Гэтая сістэма была нават больш падрабязна, чым сістэма Хабла, аднак некаторыя тыпы аб’ектаў у ёй у рэчаіснасці былі [[Туманнасць|туманнасцямі]] ўнутры Млечнага Шляху<ref name=":6" />.

[[Пуга Эміль Лундмарк|Кнут Лундмарк]] у 1926 годзе прапанаваў схему, падобную на хаблаўскую: у ёй таксама галактыкі дзяліліся на эліптычныя, спіральныя і няправільныя, аднак падзяляліся гэтыя тыпы на падкласы іншым чынам: па ступені засяроджвання яркасці ў цэнтры. [[Харлоў Шэплі]] ў 1928 годзе таксама прапаноўваў схему, заснаваную на ступені засяроджвання яркасці ў цэнтры, акрамя гэтага, у ёй улічваліся [[бачная зорная велічыня]] і бачная пляскатасць галактыкі. Яго схема некаторы час выкарыстоўвалася ў [[Гарвардская абсерваторыя|Гарвардскай абсерваторыі]]<ref name=":6">{{Кніга|загаловак=Galaxies and the Universe|спасылка частка=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1975gaun.book....1S|аўтар=Sandage A.|частка=Classification and Stellar Content of Galaxies Obtained from Direct Photography|год=1975|адказны=Edited by [[Алан Сендыдж|Allan Sandage]], Mary Sandage, and {{iw|Жэром Крысціян|Jerome Kristian|en|Jerome Kristian}}, with an index prepared by [[Густаў Таман|Gustav A. Tammann]]|месца=Chicago|выдавецтва=[[University of Chicago Press]]|серыя=Stars and Stellar Systems. Volume 9|pages=1}}</ref>.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга|ref=Сурдин|аўтар=[[Уладзімір Георгіевіч Сурдзін|Сурдин В. Г.]]|загаловак=Галактики|год=2017|выданне=2-е, исправленное и дополненное|месца=М.|выдавецтва=[[Фізматліт|Физматлит]]|старонак=432|isbn=978-5-9221-1726-5}}
* {{кніга|ref=Binney, Merrifield|спасылка=https://books.google.ru/books?id=dh8sEAAAQBAJ|аўтар={{iw|Джэймс Біні|Binney J.|en|James Binney}}, Merrifield M.|загаловак=Galactic Astronomy|год=1998|месца=Princeton|выдавецтва=[[Выдавецтва Прынстанскага ўніверсітэта|Princeton University Press]]|allpages=816|isbn=978-0-691-23332-1}}
* {{кніга|ref=van den Bergh|спасылка=https://books.google.ru/books?id=geEVkpueEPcC|аўтар=[[Сідні ван дэн Берг|van den Bergh S.]]|загаловак=Galaxy morphology and classification|год=1998|месца=Cambridge|выдавецтва=[[Cambridge University Press]]|allpages=111|isbn=978-0-521-62335-3|doi=10.1017/CBO9780511600166}}

== Спасылкі ==
{{Навігацыя}}
* {{артыкул|ref=Buta|спасылка=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2011arXiv1102.0550B|аўтар=Buta R. J.|загаловак=Galaxy Morphology|год=2011|arxiv=1102.0550|выданне=Planets, Stars, and Stellar Systems|volume=6 / ed. by W. C. Keel|адказны=ed. by T. D. Oswalt|месца=N. Y.|выдавецтва=[[Springer Science+Business Media|Springer Reference]]}}

{{Вонкавыя спасылкі}}
{{Галактыкі}}

[[Катэгорыя:Пазагалактычная астраномія]]