Прагляд зыходнага тэксту старонкі Цыстрон

'''Цыстрон''' — гэта вобласць [[Дэзоксірыбануклеінавая кіслата|ДНК]], канцэптуальна эквівалентная некаторым азначэнням [[ген]]а, так што гэтыя тэрміны з’яўляюцца сінонімамі з пэўных пунктаў гледжання,<ref>{{cite book|last=Lewin|first=Benjamin|name-list-style=vanc|authorlink=Бенджамін Льюін|title=Genes VII|year=2000|publisher=Oxford University Press and Cell Press|location=New York|isbn=0-19-879276-X|page=[https://archive.org/details/genesvii00lewi/page/955 955]|url-access=registration|url=https://archive.org/details/genesvii00lewi/page/955}}</ref> асабліва ў дачыненні да малекулярнага гена ў адрозненне ад гена Мендэля. Пытанне аб тым, які аб’ём падмноства ДНК (наколькі вялікі ДНК сегмент) складае [[Адзінка адбору|адзінку адбору]], вызначае, ці з’яўляюцца цыстроны аднолькавымі з генамі. Слова ''цыстрон'' выкарыстоўваецца, каб падкрэсліць, што малекулярныя гены дэманструюць спецыфічныя паводзіны ў [[Камплементацыйны тэст|тэсце на камплементарнасць]] (цыс-транс тэст); асобныя пазіцыі ([[Локус (генетыка)|локусы]]) у [[геном]]е з’яўляюцца '''цыстроннымі'''.

== Гісторыя ==
Тэрміны ''цыстрон'' і ''ген'' былі прыдуманы да таго, як развіццё [[Біялогія|біялогіі]] дало зразумець многім вучоным, што гэтыя паняцці альбо эквівалентныя, альбо амаль такія. Тая ж гістарычная практыка наймення адказная за многія [[сінонімы]] ў навуках аб жыцці.

Тэрмін ''цыстрон'' быў уведзены [[Сеймур Бензер|Сэймурам Бензерам]] у артыкуле пад назвай ''Элементарныя адзінкі спадчыннасці''.<ref>{{cite book|vauthors=[[Сеймур Бензер| Benzer S]]|date=1957|chapter=The elementary units of heredity|title=The Chemical Basis of Heredity|url=https://archive.org/details/symposiumonchemi00symp|url-access=registration|veditors=McElroy WD, Glass B|pages=[https://archive.org/details/symposiumonchemi00symp/page/70 70–93]|publisher=Johns Hopkins Press|location=Baltimore, Maryland}} also reprinted in {{cite book|vauthors=Benzer S|date=1965|chapter=The elementary units of heredity|title=Selected papers on Molecular Genetics|url=https://archive.org/details/selectedpaperson0000tayl|url-access=limited|veditors=Taylor JH|pages=[https://archive.org/details/selectedpaperson0000tayl/page/451 451]–477|publisher=Academic Press|location=New York}}</ref> Цыстрон быў вызначаны з дапамогай аператыўнага тэсту, прыдатнага да большасці арганізмаў, які часам называюць цыс-транс-тэстам, але часцей тэстам на камплементарнасць.

[[Рычард Докінз]] у сваёй уплывовай кнізе ''«[[Эгаістычны ген]]»'' выступае ''супраць'' таго, што цыстрон з’яўляецца [[Адзінка адбору|адзінкай адбору]], і што гэта найлепшае [[Ген|азначэнне гена]]. (Ён таксама выступае супраць [[Выбар групы|групавога адбору]].) Докінз не адмаўляе існавання цыстронаў або іх элементарнасці, а хутчэй супраць ідэі, што натуральны адбор адбірае іх; ён сцвярджае, што гэта было у ранейшыя эпохі развіцця жыцця, але не цяпер. Рычард Докінз вызначае ген як больш буйную адзінку, якую вучоныя могуць называць [[Генны кластар|геннымі кластарамі]], на яго думку, менавіта яна з’яўляецца адзінкай адбору. У гэтым [[генацэнтрычны погляд на эвалюцыю|генацэнтрычным поглядзе на эвалюцыю]] Рычард таксама дае азначэнне рэплікатарам, больш агульнаму паняццю, чым цыстроны і гены.

== Азначэнне ==
Вызначаючы цыстрон як сегмент ДНК, які кадуе поліпептыд, структурны ген у адзінцы транскрыпцыі можна назваць монацыстронным (у асноўным у эукарыёт) або поліцыстронным (звычайна ў пракарыёт). Напрыклад, выкажам здагадку, што [[мутацыя]] ў месцы храмасомы <math>x</math> адказвае за [[Рецессивный прыкмета|рэцэсіўную прыкмету]] ў [[Плоіднасць|дыплоідным]] арганізме (дзе храмасомы ідуць парамі). Мы кажам, што мутацыя з’яўляецца рэцэсіўнай, таму што арганізм будзе дэманстраваць [[фенатып]] [[Дзікі тып|дзікага тыпу]] (звычайная рыса), калі абедзве храмасомы пары не маюць мутацыі ([[зіготнасць|гомазіготная]] мутацыя). Аналагічным чынам выкажам здагадку, што мутацыя ў іншым месцы <math>y</math>, адказвае за тую ж рэцэсіўную прыкмету. Пазіцыі <math>x</math> і <math>y</math> кажуць, што знаходзяцца ў адным цыстроне, калі арганізм, які мае мутацыю ў <math>x</math> на адной храмасоме і мае мутацыю ў пазіцыі <math>y</math> у парнай храмасоме дэманструе рэцэсіўную прыкмету, нават калі арганізм не з’яўляецца гомазіготным па любой з мутацый. Калі замест гэтага праяўляецца прыкмета дзікага тыпу, кажуць, што пазіцыі належаць асобным цыстронам/генам. Або прасцей кажучы, мутацыі на адных і тых жа цыстронах не будуць камплементарнымі; у адрозненне ад мутацый на розных цыстронах якія могуць прыводзіць да камплементарнага ўзаемадзеяння (гл. эксперыменты Бензера з бактэрыяфагам Т4 [[Сістэма T4 rII|сістэмы T4 rII]]).

Напрыклад, [[аперон]] — гэта ўчастак ДНК, які [[Транскрыпцыя (біялогія)|транскрыбуецца]] для стварэння бесперапыннага сегмента [[Рыбануклеінавыя кіслоты|РНК]], што змяшчае больш за адзін цыстрон/ген. Аперон называецца поліцыстронным, тады як звычайныя гены — монацыстроннымі.

== Крыніцы ==
{{Reflist}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Гены]]