Акісляльна-аднаўленчыя рэакцыі

Акісля́льна-аднаўле́нчая рэа́кцыя — хімічная рэакцыя са змяненнем ступені акіслення элементаў, якія ўваходзяць у састаў рэагуючых рэчываў. У акісляльна-аднаўленчых рэакцыях адбываецца пераход валентных электронаў ад адных атамаў да іншых.

Прыклады

Акісляльна-аднаўленчая рэакцыя паміж вадародам і фторам

${\stackrel{0}{\text{H}}}_2+{\stackrel{0}{\text{F}}}_2\to 2\stackrel{+1}{\text{H}}\stackrel{-1}{\text{F}}$

Падзяляецца на дзве паўрэакцыі:

1) Акісленне:

${\text{H}}_2^0-2{\text{e}}^{-}\to 2{\text{H}}^{+}$

2) Аднаўленне:

${\text{F}}_2^0+2{\text{e}}^{-}\to 2{\text{F}}^{-}$

Акісленне, аднаўленне

У акісляльна-аднаўленчых рэакцыях электроны ад адных атамаў, малекул ці іонаў пераходзяць да другіх. Працэс аддачы электронаў — акісленне. Пры акісленні ступень акіслення павялічваецца:

${\text{H}}_2^0-2{\text{e}}^{-}\to 2{\text{H}}^{+}$

${\text{S}}^{-2}-2{\text{e}}^{-}\to {\text{S}}^0\downarrow$

${\text{Al}}^0-3{\text{e}}^{-}\to {\text{Al}}^{+3}$

${\text{Fe}}^{+2}-{\text{e}}^{-}\to {\text{Fe}}^{+3}$

$2{\text{Hal}}^{-}-2{\text{e}}^{-}\to {\text{Hal}}_2^0$

Працэс далучэння электронаў — аднаўленне. Пры аднаўленні ступень акіслення паніжаецца:

${\text{Hal}}_2^0+2{\text{e}}^{-}\to 2{\text{Hal}}^{-}$

${\text{O}}_2^0+4{\text{e}}^{-}\to 2{\text{O}}^{-2}$

${\text{Mn}}^{+7}+5{\text{e}}^{-}\to {\text{Mn}}^{+2}$

${\text{Mn}}^{+4}+2{\text{e}}^{-}\to {\text{Mn}}^{+2}$

${\text{Cr}}^{+6}+6{\text{e}}^{-}\to {\text{Cr}}^0$

Атамы ці іоны, якія ў гэтай рэакцыі далучаюць электроны з’яўляюцца акісляльнікамі, а якія аддаюць электроны — адноўнікамі.

Асноўная цяжкасць у састаўленні ўраўненняў для акісляльна-аднаўленчых рэакцый заключаецца ў падборы каэфіцыентаў. Пры гэтым акрамя балансу колькасці атамаў розных элементаў у правай і левай частцы ўраўнення ўлічваюць змяненне ступеней акіслення атамаў. Пры гэтым колькасць далучаных акісляльнікам электронаў павінна быць роўнаю з колькасцю страчаных аднаўляльнікам. На гэтых прынцыпах распрацавалі спецыяльныя фармалізаваныя працэдуры падбору каэфіцыентаў: метад электроннага балансу і метад паўрэакцый.

Акісляльна-аднаўленчыя рэакцыі надзвычай шырока распаўсюджаны ў прыродзе і прамысловасці. Яны з’яўляюцца асноваю такіх працэсаў як гарэнне, работа хімічных крыніц току, карозія металаў, жыццядзейнасць жывых арганізмаў.

Гл. таксама

• Акісляльнік
• Адноўнік
• Электроліз
• Электрахімія
• Акісляльна-аднаўленчыя рэакцыі ў біяхіміі