Прагляд зыходнага тэксту старонкі Ксенон

{{Картка хімічнага элемента
|імя=Ксено́н / Xenon (Xe)
|нумар=54
|сімвал=Xe
|злева=
|справа=
|уверсе=[[Крыптон|Kr]]
|унізе=[[Радон|Rn]]
|тып=Інертныя газы
|група=18
|перыяд=1
|блок=s
|вонкавы від=[[інертны газ]] без [[колер]]у, [[смак]]у і [[пах]]у
|выява=Xenon_discharge_tube.jpg
|атамная маса=131,293(6)<ref name="iupac atomic weights">{{артыкул|аўтар=Michael E. Wieser, Norman Holden, Tyler B. Coplen, John K. Böhlke, Michael Berglund, Willi A. Brand, Paul De Bièvre, Manfred Gröning, Robert D. Loss, Juris Meija, Takafumi Hirata, Thomas Prohaska, Ronny Schoenberg, Glenda O’Connor, Thomas Walczyk, Shige Yoneda, Xiang‑Kun Zhu.|загаловак=Atomic weights of the elements 2011 (IUPAC Technical Report)|спасылка=http://iupac.org/publications/pac/85/5/1047/|мова=en|выданне=[[Pure and Applied Chemistry]]|год=2013|том=85|нумар=5|старонкі=1047-1078|doi=10.1351/PAC-REP-13-03-02 | issn=0033-4545}}</ref>
| радыус атама = ? (108)<ref name="sizes">{{cite web|url=http://www.webelements.com/xenon/atom_sizes.html|title=Size of xenon in several environments|publisher=www.webelements.com|access-date=2009-08-6|lang=en}}</ref>
|энергія іанізацыі = 1&nbsp;170,0 (12,13)
|канфігурацыя=[Kr] 4d<sup>10</sup> 5s<sup><nowiki>2</nowiki></sup> 5p<sup>6</sup>
|кавалентны радыус = 140<ref name="sizes"/>
|радыус іона = 190<ref name="sizes"/>
|электраадмоўнасць = 2,6
|электронны патэнцыял =0
|ступені акіслення = 0, +1, +2, +4, +6, +8
|электронная абалонка=
|фаза=Газ
|шчыльнасць=3,52 (при −107,05&nbsp;°C);
0,005894 (при 0&nbsp;°C)
|тэмпература плаўлення=161,3 К (-111,85&nbsp;°C)
|тэмпература кіпення=166,1 К (-107,05&nbsp;°C)
|крытычны пункт К=
|крытычны пункт МПа=
|цеплыня плаўлення=2,27
|цеплыня выпарэння=12,65
|цеплаёмістасць=20,79<ref name="ХЭ">{{кніга
|аўтар         = Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.)
|загаловак       = Химическая энциклопедия: в 5 т
|месца          = Москва
|выдавецтва   = Советская энциклопедия
|год            = 1990
|том            = 2
|старонкі       = 548-549
|старонак        = 671
|тыраж          = 100 000
}}
</ref>
|цеплаправоднасць =0,0057
|ціск нп 1=
|ціск нп 10=
|ціск нп 100=
|ціск нп 1 k=
|ціск нп 10 k=
|ціск нп 100 k=
|малярны аб'ём = 42,9
|насычаная пара=
|структура рашоткі=кубічная<br /> гранецэнтрыраваная
|параметры рашоткі =6,200
|радыус Ван-дер-Ваальса
|хуткасць гуку=
|рэгістрацыйны нумар CAS=
|спектр = Xenon Spectrum.jpg
}}
'''Ксенон''' ({{lang-la|Xenonum}}) '''Xe''' — [[хімічны элемент]] VIII групы [[Перыядычная сістэма элементаў|перыядычнай сістэмы]]; атамны нумар 54. [[Інертны газ]].

== Хімічныя ўласцівасці ==
Узаемадзеянне ксенону з фторам прыводзіць да ўтварэння сумесі фтарыдаў, у якой у залежнасці ад умоў правядзення рэакцыі пераважаюць ды-, тэтра- або гексафтарыды. Зручным метадам сінтэзу дыфтарыду, што дазваляе пазбегнуць прамога фтаравання, з'яўляецца акісленне ксенону фтарыдам срэбра(II) пры кіслаце Люіса:

<chem>2AgF2 + 2BF3 + Xe -> XeF2 + 2AgBF4</chem>

Фтарыды ксенону ўяўляюць сабою бясколерныя лятучыя крышталічныя рэчывы, якія лёгка гідралізуюцца:

<chem>2XeF2 + 2H2O -> 2Xe ^ + 4HF + O2 ^</chem>

Тэтра- і гексафтарыд ксенону значна больш адчувальныя да вільгаці паветра — пры трапленні ў ваду яны імгненна гідралізуюцца з утварэннем аксіду ксенону(VI):

<chem>XeF6 + 3H2O -> XeO3 + 6HF</chem>

<chem>6XeF4 + 12H2O -> 2XeO3 + 4Xe ^ + 3O2 ^ + 24HF</chem>

== Прыродныя крыніцы ==

[[Паветра]] — адзіная крыніца ксенону.

== Прымяненне ==

Ксенонавая лямпа — адна з самых моцных крыніц святла (фары, пражэктары, праектары) са спектрам выпраменьвання блізкім да сонечнага (лямпы для цяпліц).

XeO<sub>3</sub> — выбуховае рэчыва без шкодных газаў.

== Літаратура ==
{{Кніга|загаловак=Неорганическая химия: В 3 т. / Под ред. Ю. Д. Третьякова. Т. 2: Химия непереходных элементов: Учебник для студ. высш. учеб. заведений|месца=М.|выдавецтва=Издательский центр «Академия»|год=2004|старонак=368|адказны=А.А. Дроздов, В.П.Зломанов, Г.Н.Мазо, Ф.М.Спиридонов.}}{{зноскі}}

{{Кампактная перыядычная табліца}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Хімічныя элементы]]
[[Катэгорыя:Інертныя газы]]