Прагляд зыходнага тэксту старонкі Трыпутнік ланцэтны

{{Таксон
 |image file        = 
 |image descr       = 
 |regnum            = Расліны
 |parent            = Plantago
 |rang              = Від
 |latin             = Plantago lanceolata
 |author            = [[L.]]
 |syn               = 
 |range map         = 
 |range map caption = 
 |range map width   = 
 |range legend      = 
 |iucnstatus        = 
 |iucn              = 
 |wikispecies       = Plantago lanceolata
 |grin              = 28787
}}
'''Трыпутнік ланцэтны'''<ref name="Киселевский">{{Крыніцы/Латино-русско-белорусский ботанический словарь|98}}</ref> (''Plantago lanceolata'') — [[Расліны|расліна]] сямейства [[Трыпутнікавыя]], [[Біялагічны від|від]] [[Род (біялогія)|роду]] [[Трыпутнік]].

== Назва ==

Трыпутнік ланцэталісты, міжперстніца, нізіперснік, нізіперсніца<ref>[[Міхал Адольфавіч Федароўскі|Federowski M.]] Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897</ref><ref name="Верас">{{Крыніцы/Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік}}</ref>, міжыперсніца, трыпутнік<ref>[[Міхаіл Мікалаевіч Ганчарык|Ганчарык М. М.]] Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927</ref><ref>[[Іосіф Георгіевіч Васількоў|Васількоў І. Г.]] Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927</ref>.

== Батанічнае апісанне ==
{{Біяфота|Plantago lanceolata Nordens Flora.jpg|left|{{Бат.іл.|4}}}}
[[Шматгадовыя расліны|Шматгадовая]] [[Трава|травяністая]] расліна вышынёй да 50 см, са скарочаным [[карэнішча]]м і стрыжневым [[Корань расліны|коранем]].

[[Сцябло]] безлісцевае. [[Ліст|Лісце]] сабрана ў прыкаранёвую разетку. Яно ланцэтнае цэльнакрайняе, з 3-5 дугападобнымі жылкамі, у ніжняй частцы ўздоўж жылак пакрыта валаскамі.

[[Кветка|Кветкі]] дробныя сухія са светла-бурым адценнем, сабраныя ў густыя кароткія даўгавата-яйкападобныя [[Колас|каласы]]. [[Тычынка|Тычынкі]] светла-жоўтыя, у 4-5 разоў даўжэй венчыка і выдаюцца з яго.

Формула кветкі: <math>\ast K_{(4)} \; C_{(4)} \; A_4 \;  G_{(\underline2)}</math>
<ref name="Barabanov">{{кніга|аўтар=Барабанов Е.И.|загаловак=Ботаника: учебник для студ.высш.учеб.заведений|месца=М|выдавецтва=Издательский центр «Академия»|год=2006|старонкі=340|старонак=448|isbn=5-7695-2656-4}}</ref>

[[Плод]] — яйкападобная тупая двугнёздавая [[каробачка]], якая мае ў кожным гняздзе па адной [[Насенне|насеніне]]. Расліна цвіце ў маі—жніўні. Паспяванне пладоў прыходзіцца на ліпень—верасень.

== Распаўсюджанне і экалогія ==
Расце ў [[Паўночнае паўшар’е|Паўночным паўшар'і]] ў раёнах з [[Умераны клімат|умераным кліматам]].

Расце на вільготных урадлівых [[глеба]]х па мурожных і [[Пойма|абалонных]] [[луг]]ах, на [[Лес|лясных]] [[Паляна (геаграфія)|палянах]], высечках і прасеках.

== Хімічны склад ==
Надземныя часткі расліны ўтрымліваюць флаваноіды, фенолкарбонавыя кіслоты і іх вытворныя. У лісці ўтрымліваюцца [[вугляводы]] і арганічныя кіслоты (фумаравая, хларагенавая, неахларагенавая, ванілінавая, ферулавая, протакатэхавая, ''пара''-гідроксібензойная, ''пара''-кумаравая). Насенне ўтрымлівае [[Слізь|слізі]] і [[Тлушчы|тлусты алей]].

У каранях знойдзены [[лінолевая кіслата]], [[халестэрын]], сітастэрын, стыгмастэрын і кампестэрын.

== Таксанамія ==
Від '''Трыпутнік ланцэтны''' ўваходзіць у род {{Bt-bellat|Трыпутнік|Plantago}} сямейства {{Bt-bellat|Трыпутнікавыя|Plantaginaceae}} [[Атрад (біялогія)|парадку]] {{Bt-bellat|Ясноткакветныя|Lamiales}}.

{{Табліца12222
|a=аддзел '''[[Кветкавыя|Кветкавыя, ці Пакрытанасенныя]]'''
|b1=порядок '''[[Ясноткакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкі кветкавых раслін <br />(згодна [[Сістэма APG III|Сістэме APG III]])
|c1=яшчэ 21 сямейства
|c2=сямейства '''[[Трыпутнікавыя]]'''
|d1=яшчэ '''[[Трыпутнік]]'''
|d2=яшчэ каля 90 родаў
|e1=яшчэ каля 150 відаў
|e2=<span style{{eq}}"background-color:#99C999; font-size:150%">від <br />'''Трыпутнік&nbsp;ланцэтны'''
|color=#234510
|bgcolor=#EFF9AB
}}

== Значэнне і выкарыстанне ==
Лісце аказвае супрацьзапаленчае, болесуцішальнае і сакрэталітычнае дзеянне пры захворваннях дыхальных органаў, якія суправаджаюцца выдзяленнем густых сакрэтаў, напрыклад, пры хранічным катары лёгкіх, частым мачавыпусканні і інш. Сок са свежага лісця гэтага расліны дзейнічае змягчальна, супакойвае боль пры фурункулах, ацёках з прычыны ўдараў, укусаў насякомых і інш.
{{Фотарадок|Plantago lanceolata 08 ies.jpg|Plantago lanceolata6 ies.jpg|Plantago lanceolata2 ies.jpg|Plantago lanceolata1 ies.jpg|Plantago lanceolata 14 ies.jpg|тэкст=Злева направа: Карэнішча, лісце, перасек кветаноснага сцябла, суквецце (жаночыя кветкі наверсе, мужчынскія унізе), рэдкі ўзор суквецця толькі з жаночымі кветкамі|color=#DDEEDD}}

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{ІВРСР|частка=1200. ''Plantago lanceolata'' L. — Подорожник ланцетный|том=3|стар=239}}
* {{кніга|загаловак=Универсальная энциклопедия лекарственных растений|спасылка=|адказны=Сост. И. Путырский, В. Прохоров|месца=Мн.—М.|выдавецтва=Книжный Дом — Махаон|год=2000|том=|старонкі=|старонак=656|isbn=}}

== Спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20071114031728/http://www.farmersalmanac.com/newsletters/archival/FATV_JUN_Newsletter.pdf Plantain tarts]

[[Катэгорыя:Лекавыя расліны]]
[[Катэгорыя:Трыпутнік]]
[[Катэгорыя:Расліны, апісаныя ў 1753 годзе]]
[[Катэгорыя:Флора Еўразіі]]
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Амерыкі]]