Трыпутнік ланцэтны
Шаблон:Таксон Трыпутнік ланцэтны[1] (Plantago lanceolata) — расліна сямейства Трыпутнікавыя, від роду Трыпутнік.
Назва
Трыпутнік ланцэталісты, міжперстніца, нізіперснік, нізіперсніца[2][3], міжыперсніца, трыпутнік[4][5].
Батанічнае апісанне
Шаблон:Біяфота Шматгадовая травяністая расліна вышынёй да 50 см, са скарочаным карэнішчам і стрыжневым коранем.
Сцябло безлісцевае. Лісце сабрана ў прыкаранёвую разетку. Яно ланцэтнае цэльнакрайняе, з 3-5 дугападобнымі жылкамі, у ніжняй частцы ўздоўж жылак пакрыта валаскамі.
Кветкі дробныя сухія са светла-бурым адценнем, сабраныя ў густыя кароткія даўгавата-яйкападобныя каласы. Тычынкі светла-жоўтыя, у 4-5 разоў даўжэй венчыка і выдаюцца з яго.
Формула кветкі: [6]
Плод — яйкападобная тупая двугнёздавая каробачка, якая мае ў кожным гняздзе па адной насеніне. Расліна цвіце ў маі—жніўні. Паспяванне пладоў прыходзіцца на ліпень—верасень.
Распаўсюджанне і экалогія
Расце ў Паўночным паўшар'і ў раёнах з умераным кліматам.
Расце на вільготных урадлівых глебах па мурожных і абалонных лугах, на лясных палянах, высечках і прасеках.
Хімічны склад
Надземныя часткі расліны ўтрымліваюць флаваноіды, фенолкарбонавыя кіслоты і іх вытворныя. У лісці ўтрымліваюцца вугляводы і арганічныя кіслоты (фумаравая, хларагенавая, неахларагенавая, ванілінавая, ферулавая, протакатэхавая, пара-гідроксібензойная, пара-кумаравая). Насенне ўтрымлівае слізі і тлусты алей.
У каранях знойдзены лінолевая кіслата, халестэрын, сітастэрын, стыгмастэрын і кампестэрын.
Таксанамія
Від Трыпутнік ланцэтны ўваходзіць у род Шаблон:Bt-bellat сямейства Шаблон:Bt-bellat парадку Шаблон:Bt-bellat.
Значэнне і выкарыстанне
Лісце аказвае супрацьзапаленчае, болесуцішальнае і сакрэталітычнае дзеянне пры захворваннях дыхальных органаў, якія суправаджаюцца выдзяленнем густых сакрэтаў, напрыклад, пры хранічным катары лёгкіх, частым мачавыпусканні і інш. Сок са свежага лісця гэтага расліны дзейнічае змягчальна, супакойвае боль пры фурункулах, ацёках з прычыны ўдараў, укусаў насякомых і інш. Шаблон:Фотарадок
Літаратура
Спасылкі
- ↑ Шаблон:Крыніцы/Латино-русско-белорусский ботанический словарь
- ↑ Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
- ↑ Шаблон:Крыніцы/Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік
- ↑ Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
- ↑ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
- ↑ Шаблон:Кніга